Πέμπτη 28 Μαρτίου 2024
weather-icon 21o
Ακαδημαϊκοί τίτλοι: από τον Μεσαίωνα στις μέρες μας

Ακαδημαϊκοί τίτλοι: από τον Μεσαίωνα στις μέρες μας

Σήμερα, με μια μικρή έρευνα στο διαδίκτυο διαπιστώνει κανείς ότι υπάρχουν πάνω από 700 ακαδημαϊκοί τίτλοι...

του Δρ Μιχάλη Κατσιμίτση

Αν θελήσει κανείς να κάνει λόγο για παγκοσμιοποίηση πριν την παγκοσμιοποίηση, το χαρακτηριστικότερο παράδειγμα που μπορεί να αναφέρει, ίσως και από τα παλαιότερα, είναι αυτό των ακαδημαϊκών τίτλων. Από τον 12ο ουσιαστικά αιώνα μέχρι σήμερα, μιας και ο θεσμός του πανεπιστημίου, όπως μας είναι γνωστός, είναι δημιούργημα της μεσαιωνικής Ευρώπης, η πανεπιστημιακή εκπαίδευση χαρακτηρίζεται από τους ίδιους τίτλους. Έτσι, από τη στιγμή που η μορφή αυτή της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης είναι πλέον παγκόσμια, το ίδιο παγκόσμιοι έχουν γίνει και οι αντίστοιχοι ακαδημαϊκοί τίτλοι.

Μ’ αυτόν τον τρόπο έχει δημιουργηθεί μια μεγάλη κοινότητα ανθρώπων της γνώσης, οι οποίοι προέρχονται από τα πιο διαφορετικά κοινωνικά, πολιτισμικά και οικονομικά περιβάλλοντα, και αναγνωρίζονται μεταξύ τους, χάριν ακριβώς του τίτλου (ή των τίτλων) που φέρει καθένας από αυτούς, χωρίς να χρειάζονται ιδιαίτερες συστάσεις και διευκρινίσεις ως προς το επίπεδο σπουδών και ικανοτήτων τους.

Ωστόσο, οι βασικότεροι ακαδημαϊκοί τίτλοι, αν και διατηρούνται από τον 12ο αιώνα, δεν ανταποκρίνονται σήμερα σ’ αυτό που αντιστοιχούσαν την εποχή της εισαγωγής και χρήσης τους.

Κατ’ αρχάς, θα πρέπει να σημειωθεί ότι οι ακαδημαϊκοί τίτλοι πήγασαν από την Εκκλησία. Ο λόγος είναι απλός: τα πανεπιστήμια προήλθαν από τα μοναστηριακά σχολεία, όπου δίδασκαν οι μοναχοί ή οι μοναχές, ή και τα καθεδρικά σχολεία, όπου προσφερόταν ανώτερη εκπαίδευση.

Οι τίτλοι αυτοί, αρχικά, είχαν διαφορετική (λίγο ή πολύ) λειτουργία σε σχέση με αυτήν που έχουν σήμερα. Το διδακτορικό (από το λατινικό doceo = διδάσκω), για παράδειγμα, στην αρχή δήλωνε ότι το συγκεκριμένο πρόσωπο είχε την ικανότητα να διδάξει. Ο τίτλος «δόκτωρ» αναφερόταν στους Αποστόλους, στους Πατέρες της Εκκλησίας, αλλά και σε όσους χριστιανούς αξιωματούχους είχαν τη δυνατότητα να διδάξουν και να ερμηνεύσουν τη Βίβλο. «Δόκτωρ» γινόταν αυτός που περνούσε κάποιες εξετάσεις, έπαιρνε όρκο πίστης και, φυσικά, πλήρωνε δίδακτρα. Ο κύκλος των διδακτόρων αρχικά ήταν πολύ στενός. Ωστόσο, το 1179, στο Γ΄ Συμβούλιο του Λατερανού, δίνεται η δυνατότητα απόκτησης του τίτλου αυτού σε περισσότερους υποψηφίους, αλλά ουσιαστικά παρέμενε στα χέρια της Εκκλησίας, μέχρι το 1231, όταν ο πάπας παραχώρησε στο Πανεπιστήμιο του Παρισιού το δικαίωμα να αποδίδει και αυτό τον τίτλο του δόκτορα, σε όσους έκρινε ικανούς για διδασκαλία.

Την εποχή εκείνη, το διδακτορικό και το master ήταν ουσιαστικά συνώνυμα, ενώ η διαφορά τους ήταν θέμα μονάχα της παράδοσης που ακολουθούσε το εκάστοτε πανεπιστήμιο. Το master απονεμόταν σε αυτόν που είχε ολοκληρώσει τον τριετή (trivium: γραμματική, ρητορική, λογική) ή τετραετή (quadrivium: μαθηματικά, γεωμετρία, αστρονομία, μουσική) κύκλο Ελευθέριων Τεχνών, αποκτώντας το bachelor of arts (bachelor, από το λατινικό baccalaureus – αρχικά αναφερόταν σε μαθητευόμενο ενός ιππότη), και στη συνέχιζε τις σπουδές του στις disputationes, τις συζητήσεις γύρω από συγκεκριμένο θέμα ακολουθώντας ορισμένους κανόνες (π.χ. αναφορές σε γραπτές αυθεντίες, κατανόηση των επιχειρημάτων κτλ.). Όταν ολοκλήρωνε και αυτόν τον κύκλο μαθητείας, ο σπουδαστής αποκτούσε τον τίτλο Master of Arts που δήλωνε ότι ήταν πλέον ικανός να διδάξει τα μαθήματα που είχε σπουδάσει.

Υπήρχαν, ωστόσο, και διαφοροποιήσεις στους τίτλους, όπως γίνεται και σήμερα, προκειμένου να καταδεικνύεται το αντικείμενο που είχε μελετήσει κάποιος. Έτσι, οι πρώτοι διδακτορικοί τίτλοι ήταν αυτοί της θεολογίας (D.D. – Divinitatis Doctor), της φιλοσοφίας (D. Phil., PhD – Doctor of Philosophy) και της ιατρικής (M.D., D.M. – Medicinae Doctor). Το περιεχόμενο, ωστόσο, που σήμερα αποδίδουμε στον τίτλο του PhD, ως τίτλο που χαρακτηρίζει αυτόν που έχει κάνει έρευνα και έχει γράψει σχετική εργασία, προέρχεται από τα γερμανικά πανεπιστήμια του 18ου αιώνα.

Σήμερα, με μια μικρή έρευνα στο διαδίκτυο διαπιστώνει κανείς ότι υπάρχουν πάνω από 700 ακαδημαϊκοί τίτλοι, οι οποίοι αναφέρονται σε επιμέρους επιστημονικά αντικείμενα που διδάσκονται στα διάφορα πανεπιστήμια παγκοσμίως. Η εξέλιξη αυτή είναι αναμενόμενη, λόγω της προόδου της γνώσης και του συνακόλουθου επιμερισμού και εξειδίκευσής της. Όσο όμως και να προχωρήσουμε, όσοι νέοι κλάδοι και να προκύψουν, η βάση του καθορισμού των τίτλων που τα πανεπιστήμια σε όλο τον κόσμο θα απονέμουν θα παραμείνει μεσαιωνική, διατηρώντας έτσι άρρηκτη τη σχέση ανάμεσα στο παρελθόν, στο παρόν και στο μέλλον της Γνώσης.

Δρ. Μιχάλης Κατσιμίτσης

Sports in

«Τελικός» για Παρτιζάν και Ολυμπιακό στο Βελιγράδι

Ο Ολυμπιακός φιλοξενείται απόψε (28/3, 21:30) στο Βελιγράδι από την Παρτιζάν για την 32η αγωνιστική της Euroleague.

Ακολουθήστε το in.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

in.gr | Ταυτότητα

Διαχειριστής - Διευθυντής: Λευτέρης Θ. Χαραλαμπόπουλος

Διευθύντρια Σύνταξης: Αργυρώ Τσατσούλη

Ιδιοκτησία - Δικαιούχος domain name: ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ ΜΜΕ Α.Ε.

Νόμιμος Εκπρόσωπος: Ιωάννης Βρέντζος

Έδρα - Γραφεία: Λεωφόρος Συγγρού αρ 340, Καλλιθέα, ΤΚ 17673

ΑΦΜ: 800745939, ΔΟΥ: ΦΑΕ ΠΕΙΡΑΙΑ

Ηλεκτρονική διεύθυνση Επικοινωνίας: in@alteregomedia.org, Τηλ. Επικοινωνίας: 2107547007

Πέμπτη 28 Μαρτίου 2024