Προφητείες

Η λέξη είναι παρεξηγήσιμη. Αλλα σημαίνει στον αγγλοσαξονικό κόσμο κι άλλα στην υπόλοιπη Ευρώπη. Οι μεν το θεωρούν κάτι θετικό, οι δε κάτι αρνητικό. Οσο για μας, του κολλάμε ένα «νεο» μπροστά και το καταγγέλλουμε ως υπεύθυνο για όλα τα δεινά.

Ο φιλελευθερισμός είναι η πιο επιτυχημένη ιδέα των τελευταίων 400 ετών. Και μετά την κατάρρευση του φασισμού και του κομμουνισμού, είναι η μοναδική ιδεολογία του 20ού αιώνα που έχει επιζήσει. Σύμφωνα όμως με ένα καινούργιο βιβλίο, απέτυχε κι αυτή. Επεσε θύμα ενός μείγματος Υβρεως και εσωτερικών αντιφάσεων. Τα βασικά της αξιώματα έχουν συντριβεί. Η ισότητα των ευκαιριών παρήγαγε μια νέα αξιοκρατική αριστοκρατία. Η δημοκρατία εκφυλίστηκε σε ένα θέατρο παραλόγου. Και οι τεχνολογικές πρόοδοι καθιστούν μια σειρά από θέσεις εργασίας περιττές.

«Το χάσμα ανάμεσα στους ισχυρισμούς του φιλελευθερισμού για τον εαυτό του και την πραγματικότητα που ζουν οι πολίτες έχει μεγαλώσει τόσο πολύ, που το ψέμα δεν μπορεί πια να γίνει αποδεκτό», γράφει ο Πάτρικ Ντενίν στο βιβλίο του «Γιατί απέτυχε ο φιλελευθερισμός» που συζητείται πολύ τον τελευταίο καιρό. Ο αμερικανός καθηγητής δεν αναγνωρίζει κανένα καλό στην ιδεολογία με την οποία καταπιάνεται. Ούτε καν την απελευθέρωση των γυναικών! Το μόνο που κατάφερε αυτό το κίνημα, γράφει, ήταν να οδηγήσει τις γυναίκες στα δόντια του καπιταλισμού.

Ο συγγραφέας έχει ένα μεγάλο πρόβλημα, σημειώνει ο «Εκόνομιστ». Αδυνατεί να αναγνωρίσει την ικανότητα του φιλελευθερισμού να μεταρρυθμίζεται και να αντιμετωπίζει τα εσωτερικά του προβλήματα. Πολλά από τα προβλήματα που εμφανίζονται σήμερα, όπως η διαφθορά, η εμφάνιση μιας επιχειρηματικής αριστοκρατίας ή ο χωρισμός της κοινωνίας σε κερδισμένους και χαμένους, απασχολούσαν την Αμερική και στα τέλη του 19ου αιώνα. Και ποιοι τα έλυσαν; Οι μεταρρυθμιστές, που ακολούθησαν τη φιλελεύθερη παράδοση. Αντί να πεθάνει, ο φιλελευθερισμός μεταρρυθμίστηκε.

Η φιλελεύθερη ελληνική «ελίτ», ή έστω ένα μεγάλο της μέρος, παρακολουθεί ανήσυχη, αν όχι πανικόβλητη, τα συλλαλητήρια για το Μακεδονικό, θεωρώντας τα άλλη μια εκδήλωση αμφισβήτησης της εξουσίας της από τον «λαό». Αντί να προσπαθήσει να πείσει τους καλόπιστους ότι κακώς ανησυχούν για ξεπούλημα της Μακεδονίας, καλλιεργεί τους φόβους τους και κολακεύει τα ένστικτά τους. Αντί να μιλήσει για ειρηνική συνύπαρξη, υποθάλπει τον φανατισμό. Αντί να επενδύσει στο ευρωπαϊκό χαρτί, φλερτάρει με τον νεο-επαρχιωτισμό. Με τον τρόπο αυτό όμως αναιρεί τη φυσιογνωμία της και ενισχύει τις ακραίες τάσεις στο εσωτερικό της. Ο θάνατος του φιλελευθερισμού κινδυνεύει να μετατραπεί σε αυτοεκπληρούμενη προφητεία.

Και μετά; Αν πεθάνει ο φιλελευθερισμός, ποιος θα τον διαδεχθεί; Η λατρεία ενός ισχυρού ηγέτη, όπως μοιάζει να εύχεται ο Ντενίν; Υστερα απ’ όσα πέρασε αυτός ο τόπος τα τελευταία χρόνια, είναι δυνατόν να αναζητήσει λύσεις σε εγχώριες εκδοχές του Πούτιν ή του Τραμπ; Ας μη γελιόμαστε: τη λύση ΚΑΙ στο Μακεδονικό μόνο ο φιλελευθερισμός μπορεί να τη δώσει. Αυτό, τουλάχιστον, ο ΣΥΡΙΖΑ φαίνεται να το έχει καταλάβει.

in.gr