Πέμπτη 28 Μαρτίου 2024
weather-icon 21o
Επίθετα σε -ης (-ής) και -ες (-ές): Πώς κλίνονται και πώς τονίζονται; (Μέρος Β’)

Επίθετα σε -ης (-ής) και -ες (-ές): Πώς κλίνονται και πώς τονίζονται; (Μέρος Β’)

Ένα αγκάθι στη χρήση της νέας ελληνικής γλώσσας

Στο δεύτερο μέρος του άρθρου που αφορά τα λόγιας προελεύσεως τριγενή και δικατάληκτα επίθετα της νέας ελληνικής γλώσσας σε -ης (-ής) και -ες (-ές), θα εξετάσουμε την κλίση τους και θα επιχειρήσουμε να τα κατατάξουμε σε διάφορες ομάδες, ώστε να καταστεί ευχερέστερη η προσέγγιση του θέματος.

Κατά πρώτον, θα δούμε πώς κλίνονται ένα οξύτονο (αληθής) και τρία παροξύτονα (πλήρης, συνήθης, θορυβώδης) επίθετα, αντιπροσωπευτικά δείγματα των τονικών υποδιαιρέσεων που είχαμε δει στο προηγούμενο άρθρο:

ΕΝΙΚΟΣ

 

                                    Αρσενικό/Θηλυκό

Ονομαστική     αληθής/πλήρης/συνήθης/θορυβώδης

Γενική              αληθούς/πλήρους/συνήθους/θορυβώδους

Αιτιατική          αληθή/πλήρη/συνήθη/θορυβώδη

Ουδέτερο

Ονομαστική     αληθές/πλήρες/σύνηθες/θορυβώδες

Γενική              αληθούς/πλήρους/συνήθους/θορυβώδους

Αιτιατική          αληθές/πλήρες/σύνηθες/θορυβώδες

ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ

 

                                    Αρσενικό/Θηλυκό

Ονομαστική     αληθείς/πλήρεις/συνήθεις/θορυβώδεις

Γενική              αληθών/πλήρων/συνήθων/θορυβωδών

Αιτιατική          αληθείς/πλήρεις/συνήθεις/θορυβώδεις

Ουδέτερο

 

Ονομαστική     αληθή/πλήρη/συνήθη/θορυβώδη

Γενική              αληθών/πλήρων/συνήθων/θορυβωδών

Αιτιατική          αληθή/πλήρη/συνήθη/θορυβώδη

Κατά το αληθής κλίνονται, μεταξύ άλλων, τα εξής επίθετα: αβαθής, αβλαβής, αγενής, ακριβής, αμαθής, αναιδής, απαθής, ασεβής, ασθενής, ατυχής, αφανής, αφελής, διαρκής, διεθνής, δυστυχής, ειλικρινής, εμφανής, επαρκής, επιεικής, επιβλαβής, ευγενής, ευσεβής, ευτυχής, ευφυής, ολοσχερής, παρεμφερής, πολυπληθής, πρωτοφανής, σαφής, συνεπής, συνεχής, υγιής, ψευδής. Επίσης, επίθετα με τα ακόλουθα λεξικά επιθήματα:

  • -ειδής/-ειδές (π.χ., ελικοειδής, κυματοειδής, ομοειδής, οφιοειδής)
  • -ετής/-ετές (π.χ., διετής, πενταετής, πολυετής)
  • -κερδής/-κερδές (π.χ., επικερδής, αισχροκερδής, αφιλοκερδής)
  • -μελής/-μελές (π.χ., πολυμελής, ολιγομελής, αρτιμελής)
  • -πρεπής/-πρεπές (π.χ., αξιοπρεπής, δουλοπρεπής, ξενοπρεπής)
  • -τελής/-τελές (π.χ., αυτοτελής, ιδιοτελής, ανιδιοτελής)
  •  -φιλής/-φιλές (π.χ., δημοφιλής, λαοφιλής, προσφιλής)

Κατά το πλήρης κλίνονται επίθετα με το καταληκτικό επίθημα -ήρης: κλινήρης, μονήρης (μόνος, απομονωμένος, μοναχικός), ποδήρης (αυτός που φθάνει μέχρι την άκρη των ποδιών, π.χ. ποδήρης χιτώνας), φρενήρης.

Κατά το συνήθης κλίνονται, μεταξύ άλλων, τα εξής επίθετα: αήθης, ασυνήθης, αυθάδης, αυτάρκης, διαμήκης, επιμήκης, ευήθης, ευμεγέθης, κακοήθης, καλοήθης, ουρανομήκης, υπερμεγέθης.

Κατά το θορυβώδης κλίνονται τα επίθετα με το παραγωγικό επίθημα -ώδης/-ώδες: αγωνιώδης, ακανθώδης, αλματώδης, αμμώδης, αφρώδης, βλακώδης, βραχώδης, δασώδης, δηλητηριώδης, δυσώδης (δύσοσμος, βρομερός), ελώδης, ευώδης (ευωδιαστός, μυρωδάτος), ιδεώδης, μεγαλειώδης, μυστηριώδης, νεφελώδης, ουσιώδης, παιδαριώδης, περιπετειώδης, στοιχειώδης, τρικυμιώδης κ.ά.

Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι, όταν ένα επίθετο αρσενικού γένους τής υπό εξέταση κατηγορίας επέχει θέση ουσιαστικού (αποτελεί, με άλλα λόγια, ουσιαστικοποιημένο επίθετο), μπορεί να σχηματίσει τη γενική ενικού και σε -ή: του συγγενή, του ευγενή, του ψυχασθενή.

*Στη φωτογραφία του παρόντος άρθρου, το πολυπληθές κοινό που παρακολούθησε μια εκδήλωση.

Επίθετα σε -ης (-ής) και -ες (-ές): Πώς κλίνονται και πώς τονίζονται; (Μέρος Α’)

Sports in

O Τζόλης των 17 γκολ και η… αδικία του Πογέτ (vids)

Ο Γκουστάβο Πογέτ δεν έκανε σωστή διαχείριση στο ματς με τη Γεωργία και αυτό φαίνεται από τον Χρήστο Τζόλη, που είναι ο πιο φορμαρισμένος Έλληνας παίκτης αυτή τη στιγμή και ήταν εκτός αποστολής.

Ακολουθήστε το in.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

in.gr | Ταυτότητα

Διαχειριστής - Διευθυντής: Λευτέρης Θ. Χαραλαμπόπουλος

Διευθύντρια Σύνταξης: Αργυρώ Τσατσούλη

Ιδιοκτησία - Δικαιούχος domain name: ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ ΜΜΕ Α.Ε.

Νόμιμος Εκπρόσωπος: Ιωάννης Βρέντζος

Έδρα - Γραφεία: Λεωφόρος Συγγρού αρ 340, Καλλιθέα, ΤΚ 17673

ΑΦΜ: 800745939, ΔΟΥ: ΦΑΕ ΠΕΙΡΑΙΑ

Ηλεκτρονική διεύθυνση Επικοινωνίας: in@alteregomedia.org, Τηλ. Επικοινωνίας: 2107547007

Πέμπτη 28 Μαρτίου 2024