Καρλόβασι, η γενέτειρα του Λογοθέτη Λυκούργου

Κωμόπολη της Σάμου με ξεχωριστό χρώμα και μεγάλη πολιτιστική παράδοση, το Καρλόβασι αποτελείται από τρεις συνοικίες: το Παλαιό Καρλόβασι με το λιμάνι, το Μεσαίο Καρλόβασι και το Νέο Καρλόβασι με τον Όρμο.

Τα επιβλητικά βιομηχανικά συγκροτήματα, οι λαμπρές εκκλησίες και τα νεοκλασικά αρχοντικά ακτινοβολούν την αίγλη του παρελθόντος (τέλη 19ου αιώνα), όταν το Καρλόβασι γνώρισε οικονομική άνθηση χάρη στις εμπορικές συναλλαγές του με τις χώρες της Ευρώπης.

Στο Καρλόβασι γεννήθηκε το 1772 ο Λογοθέτης Λυκούργος (ψευδώνυμο του Γεωργίου Παπλωματά), πολιτικός και στρατιωτικός, αρχηγός της Επανάστασης του 1821 στη Σάμο.

Ο Λογοθέτης Λυκούργος έμαθε τα πρώτα του γράμματα στην Πορφυριάδα Σχολή του Καρλοβασίου και συνέχισε τις σπουδές του στην Κωνσταντινούπολη ως μαθητής του Ευγένιου Βούλγαρη.

Ακολούθως διετέλεσε στην υπηρεσία του Οικουμενικού Πατριαρχείου και των ηγεμόνων της Βλαχίας Κωνσταντίνου Υψηλάντη και Αλεξάνδρου Σούτσου, κατέλαβε δε το αξίωμα του λογοθέτη.

Κατά την προεπαναστατική περίοδο ο Λογοθέτης Λυκούργος ενεπλάκη και διαδραμάτισε ηγετικό ρόλο στις αντιπαραθέσεις των προεστών της Σάμου, εξορίστηκε στο Άγιο Όρος, εργάστηκε ως γιατρός και φαρμακέμπορος στη Σμύρνη (είχε λάβει μαθήματα ιατρικής και φαρμακευτικής στο Βουκουρέστι). Το 1819 μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία (τότε έλαβε το όνομα Λυκούργος).

Κατά την έναρξη του απελευθερωτικού αγώνα του 1821 διορίστηκε από τον Αλέξανδρο Υψηλάντη αρχηγός των όπλων της Σάμου, ακολούθως δε ανέλαβε την ηγεσία της σαμιακής επανάστασης.

Έδωσε την πρώτη μάχη κατά των Τούρκων την 3η Ιουλίου 1821 και κατάφερε να αποκρούσει τρεις επιθέσεις του οθωμανικού στόλου κατά της Σάμου (1821, 1824, 1826).

Τη 10η Μαρτίου 1822 ο Λογοθέτης Λυκούργος αποβιβάστηκε μαζί με 2.500 άνδρες στη Χίο, αλλά δεν κατάφερε να αποτρέψει τη σφαγή των κατοίκων του νησιού (Μάρτιος-Απρίλιος 1822).

Παράλληλα, ο ηγέτης του επαναστατικού αγώνα στη Σάμο ίδρυσε ένα αυτόνομο πολίτευμα με νομοθετική, εκτελεστική, δικαστική και στρατιωτική εξουσία. Ο συνταγματικός χάρτης που συνέταξε ονομάστηκε «Στρατοπολιτικόν Σύστημα Σάμου» ή «Στρατοπολιτικός Διοργανισμός της Νήσου Σάμου».

Μετά την απελευθέρωση ο Λογοθέτης Λυκούργος διετέλεσε μέλος του Πανελληνίου, διοικητής των πραγμάτων της Σάμου, σύμβουλος επικρατείας και γερουσιαστής, ενώ προήχθη έως το βαθμό του υποστρατήγου. Απεβίωσε στην Αθήνα το 1850.

Βαγγέλης Στεργιόπουλος