Γυναίκες και βία: Πιθανότερη η κακοποίηση παρά η ασθένεια ή το δυστύχημα

Μία στις τρεις γυναίκες υπόκειται σε μορφή βίας από τον σύντροφό της. Γυναίκες 15 έως 44 ετών κινδυνεύουν περισσότερο από φαινόμενα βίας, παρά από ασθένειες και δυστυχήματα. Παγκοσμίως, μια στις πέντε γυναίκες θα πέσει θύμα βιασμού ή απόπειρας βιασμού. Η Ελλάδα καταλαμβάνει την τέταρτη θέση στην ΕΕ στο θέμα της κακοποίησης γυναικών, σύμφωνα με την τελευταία έρευνα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Γυναίκας, το in.gr έθεσε το θέμα της βίας κατά των γυναικών στην Γλυκερία Τσοπανίδου, κοινωνική λειτουργό του Κέντρου Στήριξης Κακοποιημένων Γυναικών, Καταφύγιο Γυναίκας και στην Φωτεινή Κούβελα, Γενική Γραμματέα της Ισότητας των Φύλων. Οι δυο γυναίκες τοποθετούνται για το φαινόμενο της κακοποίησης των γυναικών στην Ελλάδα, για τη στάση των ίδιων των γυναικών, καθώς και για τα σημαντικά βήματα που έχει διανύσει η πολιτεία σχετικά.

Οι μορφές της βίας

Επισημαίνοντας το κοινό χαρακτηριστικό των θυτών, την τάση για εξουσία, η κ. Τσοπανίδου απαριθμεί τις μορφές βίας, οι οποίες ανέρχονται σε τέσσερις. Η πρώτη είναι η σωματική βία. «Δεν είναι μόνο ο ξυλοδαρμός στην συγκεκριμένη περίπτωση, αλλά και η εγκατάλειψη της γυναίκας σε έρημο σημείο με κίνδυνο της σωματικής της ακεραιότητας, αλλά και η άρνηση βοήθειας σε περίπτωση τραυματισμού». Έπειτα, ακολουθεί η ψυχολογική βία, κατά την οποία ο θύτης απειλεί το θύμα και το υποτιμά, ενώ προχωρά σε εκρήξεις ζήλιας, τάση για έλεγχο, ακόμη και σε καταστροφή περιουσίας. «Η βία μπορεί να είναι και οικονομική» εξηγεί η κ. Τσοπανίδου. «Η εκμετάλλευση πόρων των γυναικών, η στέρηση βασικών αγαθών όταν η γυναίκα δεν έχει άλλο εισόδημα, η απαγόρευση του να βγει στην εργασία, και φυσικά το σεξ υπό εξαναγκασμό». Τέλος, η βία λαμβάνει και τη σεξουαλική μορφή, «με πορνεία και human trafficking».

Το περιβάλλον

Ο κόσμος δραστηριοποιείται; Παίρνει πρωτοβουλίες όταν υποπτεύεται κάποια μορφή βίας σε συγγενικό η φιλικό πρόσωπο ή προτιμά να σιωπά; «Αρκετές φορές ο κόσμος παίρνει τηλέφωνο και ρωτά τι μπορεί να κάνει για να βοηθήσει. Βέβαια, το βασικότερο είναι να το πάρει η ίδια η γυναίκα απόφαση και να ζητήσει βοήθεια. Επίσης, είναι ιδιαίτερα σημαντικό να ωθεί το περιβάλλον τη γυναίκα που υπόκειται σε βία προς την κατεύθυνση αυτή και όχι να πει, για παράδειγμα, ‘εντάξει, ήταν η πρώτη φορά, ήταν κακή η στιγμή, δεν θα ξαναγίνει’».

Οι γυναίκες ανταποκρίνονται;

«Οι γυναίκες παίρνουν τηλέφωνο για συμβουλές, αλλά το δύσκολο είναι να κλείσουν ραντεβού και να έρθουν στο Καταφύγιο. Συνολικά, το 60-70% προχωρά στο επόμενο βήμα και προγραμματίζει ραντεβού», εξηγεί η κ. Τσοπανίδου. Γυναίκες κάθε ηλικίας ζητούν βοήθεια. «Σε εμάς, έρχονται γυναίκες από 18 ετών. Στις ηλικίες αυτές, ο θύτης είναι ο πατέρας ή κάποιο πρόσωπο από το οικογενειακό περιβάλλον. Συνήθως, όμως, είναι ο πατέρας. Έρχονται και γυναίκες έως 60-65 ετών».

Παράλληλα, η κ. Κούβελα εξηγεί ότι οι γυναίκες δεν γνωρίζουν για τους φορείς στους οποίους μπορούν να απευθυνθούν ή τις γραμμές επικοινωνίας, γιατί δεν έχουν προβληθεί ιδιαίτερα. Ακόμη, επισημαίνει ότι ναι μεν στην επαρχία τα πράγματα είναι πιο δύσκολα, γιατί η γυναίκα φοβάται να μιλήσει, δεν έχει στήριξη από το περιβάλλον της και γιατί τα στερεότυπα και τα πατριαρχικά φαινόμενα είναι ιδιαίτερα έντονα, ωστόσο «αυτό δεν σημαίνει ότι δεν αντιμετωπίζουμε και στην Αθήνα τέτοια φαινόμενα. Γνωρίζετε ότι οι περισσότερες περιπτώσεις κακοποίησης αφορούν σε γυναίκες 25 με 45 ετών;»

Η Πολιτεία

«Έχουν γίνει βήματα και έχουν κινηθεί διαδικασίες», αναγνωρίζει η κοινωνική λειτουργός. Η μήνυση για ενδοοικογενειακή βία είναι πλέον δωρεάν, διευκολύνοντας το θύμα και το 2005 κατοχυρώθηκε νόμος που αναγνωρίζει τον βιασμό εντός γάμου. Ωστόσο, η ενημέρωση και η εκπαίδευση των αρμόδιων φορέων σχετικά, κρίνεται ελλιπής. «Το θύμα απευθύνεται συχνά σε νοσοκόμες ή αστυνομικούς και ρωτά τι πρέπει να κάνει, αλλά δεν λαμβάνει την σωστή κατεύθυνση, με αποτέλεσμα να ‘χάνεται’ το πράγμα».

Στο σημείο αυτό, η κ. Κούβελα τονίζει ότι έχουν μεν πραγματοποιηθεί προγράμματα ενημέρωσης και εκπαίδευσης στην αστυνομία και στα νοσοκομεία, αλλά σίγουρα χρειάζεται να διευρυνθούν.

«Κινούμαστε προς την κατεύθυνση αυτή. Τα τελευταία τρία χρόνια έχουν γίνει βήματα» εξηγεί η ίδια, ενώ τονίζει ότι σύμφωνα με το Ελληνικό Σχέδιο Καταπολέμησης Βίας και με αξιοποίηση προγραμμάτων ΕΣΠΑ, δημιουργήθηκαν 62 δομές για κακοποιημένες γυναίκες και 21 ξενώνες φιλοξενίες, «στους οποίους επικρατεί απόλυτη εχεμύθεια και περιφρούρηση και στους οποίους φιλοξενούνται γυναίκες με παιδιά έως τρεις μήνες- χωρίς αυτό το χρονικό πλαίσιο να είναι αυστηρό. Παράλληλα, λειτουργούν και 40 συμβουλευτικά κέντρα, που προσφέρουν και νομική υποστήριξη. Θα συνεχίσουμε τη λειτουργία των δομών με χρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ για ακόμη τρία χρόνια. Επίσης, σκοπός μας είναι να παρέχουμε και συμβουλευτική εργασίας για να βρίσκουν οι γυναίκες δουλειά».

«Είναι λογικό να μην τα γνωρίζει αυτά ο κόσμος, αφού τα τελευταία τρία χρόνια έχουν αναπτυχθεί. Αξίζει, όμως, να τονίσουμε ότι ο ΟΗΕ κατέταξε πρόσφατα την Ελλάδα ανάμεσα στις 42 χώρες με άρτιες δομές για τις κακοποιημένες γυναίκες».

Καταφύγιο Γυναίκας: Γραμμή επικοινωνίας: 2310 551 041
Γενική Γραμματεία Ισότητας Φύλων: isotita.gr, womensos.gr, Τηλεφωνική γραμμή SOS: 15900

Μαρία Πετροπούλου

in.gr