Πέμπτη 28 Μαρτίου 2024
weather-icon 21o
Γιάννης Μόραλης: Εκατό χρόνια από τη γέννηση του μεγάλου ζωγράφου

Γιάννης Μόραλης: Εκατό χρόνια από τη γέννηση του μεγάλου ζωγράφου

Το έργο του ανεκτίμητο. Η συνεισφορά του στον πολιτισμό μνημειώδης. Η ζωγραφική του πέρασε στην ιστορία του 20ού αιώνα για να τον καθιερώσει ως έναν μεγάλο καλλιτέχνη. Ένας αιώνας συμπληρώθηκε από τη γέννηση του αείμνηστου ζωγράφου Γιάννη Μόραλη, και με αφορμή το γεγονός αυτό ο υπουργός Πολιτισμού Αριστείδης Μπαλτάς κήρυξε το 2016 «Έτος Γιάννη Μόραλη», θεσπίζοντας ακόμη το «Βραβείο Εικαστικών Τεχνών Γιάννης Μόραλης».

Το έργο του ανεκτίμητο. Η συνεισφορά του στον πολιτισμό μνημειώδης. Η ζωγραφική του πέρασε στην ιστορία του 20ού αιώνα για να τον καθιερώσει ως έναν μεγάλο καλλιτέχνη. Ένας αιώνας συμπληρώθηκε από τη γέννηση του αείμνηστου ζωγράφου Γιάννη Μόραλη, και με αφορμή το γεγονός αυτό ο υπουργός Πολιτισμού Αριστείδης Μπαλτάς κήρυξε το 2016 «Έτος Γιάννη Μόραλη», θεσπίζοντας ακόμη το «Βραβείο Εικαστικών Τεχνών Γιάννης Μόραλης».

Πρίγκιπας, άνθρωπος με υψηλό ήθος στη συμπεριφορά και στην τέχνη του, καλλιτέχνης που χάραξε μια πορεία ανεξάρτητα από το γούστο της αγοράς, σεμνός και ευδιάθετος. Με τα λόγια αυτά περιέγραφαν τον σπουδαίο ζωγράφο άνθρωποι που γνώριζαν σε βάθος το έργο του.

Η Μαρίνα Λαμπράκη Πλάκα είχε μιλήσει για μια μοναδική περίπτωση, για έναν μεγάλο καλλιτέχνη που παρέμενε κλασικός και στις αφηρημένες συνθέσεις του.

Ο Γιάννης Μόραλης άφησε εποχή για τον τρόπο που εκφραζόταν χωρίς να τον περιορίζει το γούστο του κόσμου. Δημιούργησε αφαιρετικά πορτρέτα και συνθέσεις, και επικεντρώθηκε στην αφανή γεωμετρία και στο ανθρωποκεντρικό στοιχείο.

Ασχολήθηκε με τη χαρακτική και την εικονογράφηση βιβλίων, έκανε τοιχογραφίες και σχεδίασε σκηνικά και κοστούμια για το ελληνικό θέατρο.

Δεν άργησε να ξεχωρίσει όταν σε ηλικία 15 ετών έγινε δεκτός στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας για να σπουδάσει ζωγραφική και χαρακτική. Γνώρισε τον Γιάννη Τσαρούχη και τον Χρήστο Καπράλο, ενώ ήταν μεταξύ των σπουδαστών που ο Κωνσταντίνος Παρθένης επέλεξε για το εργαστήριό του. Πατέρας, δάσκαλος και φίλος για τον Μόραλη, όπως ο ίδιος είχε δηλώσει, ο Γιάννης Κεφαλληνός.

Μετά από μερικά χρόνια και με υποτροφία της Ακαδημίας Αθηνών, έφυγε για την Ρώμη, στην πορεία έζησε στο Παρίσι, ενώ αναγκάστηκε να επιστρέψει στην Αθήνα όταν ξεκίνησε ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος. Στα χρόνια της Κατοχής κατάφερε να καλύψει ορισμένες από τις οικονομικές του ανάγκες ασχολούμενος με την προσωπογραφία.

Στα τέλη της δεκαετίας του 1950 εντυπωσίασε τον Τζο Πόντι με την ανθρωποκεντρική ζωγραφική του στην Μπιενάλε της Βενετίας.

Φιλοτέχνησε την προμετωπίδα της ποιητικής σύνθεσης του Οδυσσέα Ελύτη, Άξιον Εστί, ο βασιλιάς Κωνσταντίνος τού απένειμε τον Ταξιάρχη του Φοίνικος, το 1973 έλαβε Χρυσό Μετάλλιο στην Διεθνή Έκθεση του Μονάχου, και το 1979 του απονεμήθηκε το Αριστείο των Τεχνών από την Ακαδημία Αθηνών. Αυτές ήταν μερικές από τις πιο σημαντικές στιγμές στην διαδρομή του μεγάλου κλασικού καλλιτέχνη που συχνά βασανιζόταν πάνω από τη γραμμή ενός πίνακα.

Δεν εγκατέλειψε το όραμά του για την τέχνη, τον ενδιέφερε να αφυπνίζει συνειδήσεις και να θέτει σε λειτουργία την ευαισθησία μέσα από την διακριτική παρουσία της μελαγχολίας που ήταν αισθητή στο έργο του.

Η προώθηση της τέχνης του στην Ευρώπη δεν αποτέλεσε βασική επιδίωξη. Τον ικανοποιούσε η αποδοχή που λάμβανε από το ελληνικό κοινό.

Το 1963 παρουσίασε ατομική του έκθεση στην αίθουσα του ξενοδοχείου Hilton, του οποίου την πρόσοψη κοσμούν τα χαρακτικά του έργα, ενώ είχε πραγματοποιήσει αναδρομική έκθεση στην Εθνική Πινακοθήκη και έκθεση στην Ακαδημία Αθηνών.

Χωρίς να χάνει την νεανική του διάθεση, αλλά αντιλαμβανόμενος τις αναζητήσεις των καιρών δημιούργησε δύο συνθέσεις, μία σε κεραμικό πλακάκι και μια άλλη σε μέταλλο, για το μετρό στην Πανεπιστημίου.

Γνωρίζοντας σε βάθος παραδοσιακές και σύγχρονες τεχνικές, όχι μόνο στη ζωγραφική αλλά και στο κεραμικό, το μωσαϊκό και σε άλλα υλικά, παρουσίασε έργα που διακρίθηκαν για μια εσωτερική δύναμη.

Ο Μόραλης σε έργα του στη δεκαετία του 1930 χρησιμοποίησε το ρεαλισμό για να «μιλήσει» για τον εσωτερικών κόσμο των προσώπων που απεικονίζονταν στους πίνακές του. Η μέθοδός του αυτή γίνεται αντιληπτή μέσα από την Αυτοπροσωπογραφία (1937), την Αυτοπροσωπογραφία με το ζωγράφο Νικολάου (1937), το Ζωγράφο και τη γυναίκα του (1942).

Στην πορεία, όμως, και συγκεκριμένα κατά τη δεκατία του 1950 μετατοπίζεται το κέντρο βάρος από το ρεαλιστικό προς το πιο συναισθηματικό. Τα έργα του η Μαρία (1950) ή η Μορφή (1952), επιβεβαιώνουν αυτή του την προσπάθεια.

Η τέχνη του δεν αφήνει απέξω την κλασική αρχαιότητα μέσα από την οποία αναδύεται μια σύγχρονη ευαισθησία. Το «Επιθαλάμιο» και η «Πανσέληνος Λ» θεωρούνται από τα κορυφαία έργα αυτού του είδους.

Ο Γιάννης Μόραλης συνέδεσε την αγάπη του για ζωγραφική με την Αίγινα. Ένα νησί που επέλεξε για να χτίσει το σπίτι στο οποίο θα δημιουργούσε έργα. Εκεί έζησε στιγμές ευτυχίας με την καλλιτεχνική ελίτ της εποχής να παρελαύνει από το σπίτι του.

Μέσα στις σημαντικές θεματικές ενότητες της ζωγραφικής του Μόραλη και η γυναίκα, την οποία αποτύπωνε στην αρχή με ρεαλιστικό τρόπο και στην πορεία με αφαιρετικό. Το έργο του ανέπτυξε έναν ξεχωριστό διάλογο με τον ερωτισμό, την θηλυκότητα και τους συμβολισμούς.

Ζωγράφισε την πρώτη σύζυγό του, τη Μαρία Ρουσέν, που είχε μαύρα μαλλιά όπως και ο πρώτος έρωτάς του από τα μαθητικά χρόνια. Έπειτα έκανε πρωταγωνίστριά του μια μαθήτριά του από τη Σχολή Καλών Τεχνών που σχεδίαζε καθιστή. Ο Μόραλης δημιούργησε τότε το έργο το «Κορίτσι που ζωγραφίζει».

Ο άνθρωπος πίσω από τον μεγάλο ζωγράφο ήταν ευαίσθητος, με χιούμορ, και απέφευγε τις συνεντεύξεις. Δύσκολα αποχωριζόταν τους πίνακές του. Αναγκαζόταν όμως να πουλά έργά του λόγω οικονομικών αναγκών, πάντα όμως σκεφτόταν τον πίνακα που «άφηνε» σαν να ήταν παιδί του.

Στενός φίλος του Ελύτη, συνεργάστηκε με επιφανείς καλλιτέχνες που, όπως και ο Μόραλης, είχαν ζήσει τη δίνη του πολέμου και ήξεραν να δημιουργούν τέχνη μέσα από την αναζήτηση.

Η ζωγραφική για τον Γιάννη Μόραλη ήταν δίαυλος επικοινωνίας και όχι ένα όχημα που θα τον οδηγούσε στην καταξίωση.

Ακολουθούσε την δική του διαδρομή, την δική του «Ιθάκη» χωρίς να υποκύπτει σε φωνές επιρροής. Η «Ιθάκη» ήταν, άλλωστε, ένα από τα αγαπημένα ποιήματά του, ενώ δεν έκρυβε την αδυναμία και την συγκίνηση που έτρεφε για το έργο του Κ.Π.Καβάφη.

Με τον στίχο του Σεφέρη, «Εδώ τελειώνουν τα έργα της θάλασσας, τα έργα της αγάπης», αποχαιρέτησε όμως τους μαθητές του μετά από τρεις, περίπου, δεκαετίες στη Σχολή Καλών Τεχνών. Υπήρξε ο νεότερος καθηγητής που εκλέχθηκε στη Σχολή, και άφησε πίσω του σημαντικό διδακτικό έργο.

Η γλυπτική ήταν μια από τις τελευταίες προκλήσεις για τον Γιάννη Μόραλη. Το 2004 μετέφερε έργα του από την επίπεδη επιφάνεια του πίνακα σε αυθύπαρκτα γλυπτά κάτω από τους τίτλους «Αίγινα», «Συνάντηση», «Ερωτικό».

Ο ζωγράφος έφυγε από τη ζωή στις 20 Δεκεμβρίου του 2009.


Ελισάβετ Σταμοπούλου

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ

Sports in

Τσέφεριν: «Το ποδόσφαιρο δεν μπορεί να βασίζεται σε προνόμια»

Τα… πυρά του κατά της European Super League εξαπέλυσε ο Αλεξάντερ Τσέφεριν, τονίζοντας ότι το νέο αυτό εγχείρημα θα είναι καταστροφικό για το ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο

Ακολουθήστε το in.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

in.gr | Ταυτότητα

Διαχειριστής - Διευθυντής: Λευτέρης Θ. Χαραλαμπόπουλος

Διευθύντρια Σύνταξης: Αργυρώ Τσατσούλη

Ιδιοκτησία - Δικαιούχος domain name: ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ ΜΜΕ Α.Ε.

Νόμιμος Εκπρόσωπος: Ιωάννης Βρέντζος

Έδρα - Γραφεία: Λεωφόρος Συγγρού αρ 340, Καλλιθέα, ΤΚ 17673

ΑΦΜ: 800745939, ΔΟΥ: ΦΑΕ ΠΕΙΡΑΙΑ

Ηλεκτρονική διεύθυνση Επικοινωνίας: in@alteregomedia.org, Τηλ. Επικοινωνίας: 2107547007

Πέμπτη 28 Μαρτίου 2024