Μέρος Β’: Οι μαρτυρίες των επιζώντων της Σρεμπρένιτσα

Σρεμπρένιτσα: Tο μεγαλύτερο έγκλημα στην Ευρώπη από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο

Μέρος Β’: ΟΙ ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ ΤΩΝ ΕΠΙΖΩΝΤΩΝ

«ΕΙΔΑ ΝΑ ΣΚΟΤΩΝΟΥΝ ΕΝΑ ΜΙΚΡΟ ΑΓΟΡΙ ΜΕ ΜΙΑ ΣΦΑΙΡΑ ΣΤΟ ΣΤΟΜΑ»

Συγκλονίζουν οι μαρτυρίες Βόσνιων επιζώντων, αλλά και Σερβοβόσνιων στρατιωτών για τα έκτροπα που σημειώθηκαν στη Σρεμπρένιτσα.

«Οι Τσέτνικς [σ.σ: οι Σερβοβόσνιοι στρατιώτες] ήρθαν στην πόλη στις επτά το πρωί. Αρχικά μας έδωσαν ψωμί και νερό, αλλά αυτό συνέβη μόνο για όση ώρα ήταν ανοικτές οι κάμερες των δημοσιογράφων», θυμάται σήμερα η Σάμπρα Χουσέϊνοβιτς.

«Όταν όμως έσβησαν οι κάμερες και οι δημοσιογράφοι έφυγαν, οι στρατιώτες μας περικύκλωσαν και μας μετέφεραν στο Ποτοτσάρι, το οποίο ήδη καιγόταν από άκρη σε άκρη. Όλα τα σπίτια του χωριού ήταν στο έλεος της φωτιάς. Μετά μας έβαλαν όλους σε μια γραμμή και πήραν όλους τους άντρες, ενώ εκτέλεσαν και μερικούς επί τόπου. Είδα με τα μάτια μου να σκοτώνουν ένα 13χρονο αγόρι με μια σφαίρα μέσα στο στόμα του», λέει η 45χρονη γυναίκα.

«Οι στρατιώτες της UNPROFOR [σ.σ: της Δύναμης Προστασίας του ΟΗΕ] απλώς κάθονταν και κοίταγαν τα όσα διαδραματίζονταν. Συνομιλούσαν με τους Τσέτνικς λες κι ήταν αδέλφια. Μας πρόδωσαν», καταλήγει.

ΣΡΕΜΠΡΕΝΙΤΣΑ: 20 ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ

• Μέρος Α’: Το χρονικό της σφαγής
• Μέρος Β’: Οι μαρτυρίες των επιζώντων της Σρεμπρένιτσα – «Είδα να σκοτώνουν ένα μικρό αγόρι με μια σφαίρα στο στόμα του»
  
• Μέρος Γ’: Μετά την τραγωδία

Μια άλλη Βόσνια, η Ιζάμα Οσμάνοβιτς, ήταν είκοσι ετών το 1995. «Είδα 15 πτώματα συμπατριωτών μου νέκρα, με τις καρωτίδες τους κομμένες από μαχαίρι», θυμάται η νεαρή γυναίκα που τότε εργαζόταν ως νοσοκόμα.

Η Οσμάνοβιτς κάνει επίσης λόγο για πολλά κορίτσια, αλλά και νεαρά αγόρια που της εκμυστηρεύτηκαν πως οι Σερβοβόσνιοι στρατιώτες τους βίασαν.

Η Νεβλίντα Χασάνοβιτς θυμάται πως «μας έδιωξαν από το σπίτι και μας έβαλαν σε φορτηγά. Ο σύζυγος μου κρατούσε στην αγκαλιά του την ηλικίας 16 μηνών κόρη μας. Τον έβαλαν σε ένα από τα φορτηγά, αλλά μετά του είπαν να βγει και το μωρό μου κατέληξε σε κάποια άλλη αγκαλιά. Λίγο πιο κάτω, είδα ένα λευκό Land Rover που μετέφερε γάλλους γιατρούς. Τους ζήτησα να με βοηθήσουν να βρω την κόρη μου, αλλά εκείνοι μου είπαν πως μπορούν να αναλάβουν μόνο ιατρικά περιστατικά». Η Χασάνοβιτς δεν ξαναείδε ποτέ τον σύζυγο και το μωρό της.

Μερικές ακόμη συγκλονιστικές μαρτυρίες αυτοπτών μαρτύρων, όπως κατατέθηκαν το 2001 στα πρακτικά του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου για την Πρώην Γιουγκοσλαβία (ICTY):

«Το πρωινό της 12^ης Ιουλίου 1995, ένας αυτόπτης μάρτυρας είδε ένα σωρό από 15-20 πτώματα σε μια αλάνα στο Ποτοτσάρι. Λίγο πριν είχε δει με τα μάτια του έναν σερβοβόσνιο στρατιώτη να σφάζει με μαχαίρι ένα μικρό παιδί, στη μέση ενός πλήθους αιχμαλώτων. Επίσης, ένας άλλος έκανε λόγο για την μαζική εκτέλεση εκατό Βόσνιων πίσω από το Εργοστάσιο Ψευδαργύρου της πόλης. Οσο νύχτωνε στη πόλη, ο τρόμος μεγάλωνε. Στρατιώτες διάλεγαν τυχαία κόσμο από το πλήθος και τον εκτελούσαν με συνοπτικές διαδικασίες. Ο μάρτυς Τ. θυμάται πως τρία αδέλφια –ο μικρότερος εκ των οποίων ήταν έφηβος- συνελήφθησαν μέσα στη νύχτα από τους Σερβοβόσνιους. Όταν η μητέρα τους βγήκε να τους ψάξει, βρήκε και τα τρία παιδιά νεκρά έξω από το σπίτι, με τους λαιμούς τους κομμένους».

Αλλά ακόμη πιο ένοχη είναι η ολλανδική στρατιωτική δύναμη, που έδειξε την απόλυτη ανοχή σε περιστατικά απίστευτης βίας.

Το περιοδικό Der Spiegel σε άρθρο του τον Ιούλιο του 2006 με τίτλο «Οι χήρες της σφαγής στη Σρεμπρένιτσα μηνύουν τον ΟΗΕ και την ολλανδική κυβέρνηση», ισχυρίζεται πως ακόμη κι όσοι Βόσνιοι κατάφεραν να φτάσουν σε ολλανδικές στρατιωτικές βάσεις, δεν ήταν ασφαλείς, αφού εκεί βρίσκονταν πολλοί Σερβοβόσνιοι στρατιώτες που περίμεναν τα θύματα τους σαν πρόβατα σε σφαγή.

Το γερμανικό περιοδικό μάλιστα επικαλείται την μαρτυρία της Σαμπαχέτα Φέιτζιτς: «εγώ κι ο σύζυγος μου τρέξαμε σε μια βάση με ολλανδούς κυανόκρανους. Όμως εκεί, οι Σέρβοι συνέλαβαν τον σύζυγο μου και απέσπασαν βιαία το παιδί μου από την αγκαλιά μου». Η άτυχη γυναίκα δεν ξαναείδε ποτέ τα αγαπημένα της πρόσωπα.

Σύμφωνα με τον Βόσνιο επιζώντα της γενοκτονίας Καντίρ Χαμπίμποβιτς –η μαρτυρία του οποίου επιβεβαιώθηκε στην πορεία κι από άλλες πηγές- αρκετά από τα λεωφορεία με Βόσνιες γυναίκες και παιδιά κάθε ηλικίας που προορίζονταν για τις βάσεις του ΟΗΕ, τελικά υπό την ανοχή των κυανόκρανων, κατέληξαν σε σερβοβοσνιακά στρατόπεδα.

Ο Χαμπίμποβιτς επίσης περιέγραψε με ποιο τρόπο στις αρχές του Αυγούστου του 1995 σώθηκε ο ίδιος από το εκτελεστικό απόσπασμα: «Μαζί με άλλους, μας πήγαν με ένα φορτηγό σε ένα έρημο μέρος στη περιοχή Ράσικα Γκάι. Κατέβασαν τη πρώτη ομάδα αντρών από το φορτηγό και τους εκτέλεσαν. Την ώρα της εκτέλεσης κατάφερα και πήδηξα από το φορτηγό χωρίς να με δουν και μπήκα σε ένα χαντάκι. Μετά από λίγη ώρα άκουσα πολλούς πυροβολισμούς κι υπέθεσα πως εκτελέστηκαν οι υπόλοιποι άντρες». Τελικά έφτασε σώος –αλλά όχι άβλαβης, καθώς ήταν βαριά τραυματίας- σε βοσνιακό έδαφος στις 20 Αυγούστου.

«Έβαλαν τους [βόσνιους μουσουλμάνους] μέσα σε μια μεγάλη αποθήκη και τους διέταξαν να ξαπλώσουν κάτω. Κατόπιν, τέσσερις στρατιώτες ανέλαβαν να τους «εμβολιάσουν», δηλαδή να τους εκτελέσουν με μια σφαίρα στο κεφάλι, ενώ μετά έπρεπε να ελέγξουν τον «εμβολιασμό» δίνοντας τους τη χαριστική βολή με μια ακόμη σφαίρα στην αριστερή ωμοπλάτη καθενός από τους αιχμαλώτους», κατέθεσε με τη σειρά του ο αυτόπτης μάρτυρας Γιόβαν Νίκολιτς, διευθυντής του αγροτικού συνεταιρισμού της πόλης Κράβιτσα.

Ωστόσο, οι πιο αξιόπιστοι μάρτυρες είναι οι ίδιοι οι Σερβοβόσνιοι που θήτευσαν την εποχή εκείνη ως στρατιώτες και τελούσαν υπό τις διαταγές του Μλάντιτς και του Κάρατζιτς.

Ο Μίροσλαβ Ντέρονιτς, ηγετική πολιτική μορφή των Σερβοβόσνιων της πόλης Μπράτουνατς, κατέθεσε στο ICTY πως «όταν ρώτησα τι να κάνω με τους Μουσουλμάνους αιχμαλώτους [της Σρεμπρένιτσα] που έφτασαν στο Μπράτουνατς, ο συνταγματάρχης Λιούμπισα Μπέαρα, που τότε ελάμβανε διαταγές απευθείας από τον Μλάντιτς, διέταξε την άμεση εκτέλεση τους».

Ο Μόμιρ Νίκολιτς, υποδιοικητής Ασφαλείας της σερβοβοσνιακής ταξιαρχίας του Μπράτουνατς, κατέθεσε στο ICTY πως στις 12 Ιουλίου του 1995 «ο αντισυνταγματάρχης Βουγιαντίν Πόποβιτς με διέταξε να χωρίσω τους άντρες από τα γυναικόπαιδα και κατόπιν να τους εκτελέσω όλους [τους άντρες]».

Ο δε Ντράγκαν Ομπρένοβιτς, τότε διοικητής της σερβοβοσνιακής ταξιαρχίας του Ζβόρνικ, κατέθεσε πως «έλαβα διαταγές από τον ίσιο τον Μλάντιτς να μεταφέρω τους αιχμαλώτους στο Ζβόρνικ και να τους εκτελέσω έναν προς έναν».

Κωνσταντίνος Τσάβαλος

ΣΡΕΜΠΡΕΝΙΤΣΑ: 20 ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ

• Μέρος Α’: Το χρονικό της σφαγής
• Μέρος Β’: Οι μαρτυρίες των επιζώντων της Σρεμπρένιτσα – «Είδα να σκοτώνουν ένα μικρό αγόρι με μια σφαίρα στο στόμα του»
  
• Μέρος Γ’: Μετά την τραγωδία

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ