Human Trafficking: Ο αθέατος κόσμος των σύγχρονων σκλάβων

Σύγχρονοι σκλάβοι που διοχετεύονται στις αγορές της Δύσης ως «ανθρώπινα καταναλωτικά προϊόντα». Γυναίκες που πέφτουν θύματα σεξουαλικής εκμετάλλευσης, άνδρες που εργάζονται σε συνθήκες δουλείας, παιδιά που εξωθούνται στην επαιτεία. Η εμπορία ανθρώπων είναι το δεύτερο μεγαλύτερο οργανωμένο έγκλημα στον κόσμο, αποφέροντας περίπου 25,7 δισεκατομμύρια ευρώ κάθε χρόνο. Ο εθνικός εισηγητής για την Καταπολέμηση της Εμπορίας Ανθρώπων, Ηρακλής Μοσκώφ, μιλά στο in.gr και φωτίζει τον αθέατο κόσμο των σύγχρονων σκλάβων.

Εκτιμάται ότι 27 εκατομμύρια άνθρωποι βρίσκονται σήμερα σε κατάσταση δουλείας παγκοσμίως. Άνδρες, γυναίκες και παιδιά που γίνονται αντικείμενα εργασιακής και σεξουαλικής δουλείας παρά τη θέλησή τους.

Υπάρχουν 1,39 εκατομμύρια θύματα εμπορικής σεξουαλικής εκμετάλλευσης παγκοσμίως. Πάνω από 25% των θυμάτων σεξουαλικής εμπορίας διακινούνται από τη Νότια και την Ανατολική Ευρώπη. Το 90% των θυμάτων που διακινούνται προς κράτη-µέλη της ΕΕ καταλήγουν στην βιομηχανία του σεξ.

Μόνο 1% – 2% των θυμάτων διασώζονται και µόνο ένας στους 100.000 Ευρωπαίους που ασχολούνται µε τη διακίνηση ανθρώπων καταδικάζεται.

Η Ελλάδα είναι χώρα προορισμού, αλλά και διέλευσης για τα θύματα διακινούμενης εμπορίας. Σύμφωνα με εκτιμήσεις ΜΚΟ, περίπου 20.000 γυναίκες, συµπεριλαµβανοµένων και 1000 κοριτσιών ηλικίας 13-15 ετών, παραμένουν στην ελληνική βιομηχανία του σεξ.

Τι είναι το human trafficking;
«Πρόκειται για ένα πολυεπίπεδο πρόβλημα. Αφορά στη βάναυση παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, στο οργανωμένο έγκλημα, στις μεταναστευτικές ροές, αλλά και στην αυξημένη ζήτηση. Η πιο συνηθισμένη παρανόηση και σύγχυση σχετικά με το trafficking έχει να κάνει με τη σχέση του με το smuggling. Δηλαδή τη σχέση της παράτυπης μετανάστευσης, της παράνομης διακίνησης ανθρώπων, με την παράνομη διακίνηση ανθρώπων με σκοπό την οικονομική και σεξουαλική εκμετάλλευση, που είναι το trafficking» εξηγεί ο κ. Μοσκώφ.

«Αν αφορά γυναίκες αυτό μπορεί να οδηγήσει στην σεξουαλική εκμετάλλευση, αν αφορά άνδρες στην εργασιακή, αν αφορά παιδιά στην επαιτεία, στην εξώθησή τους σε παράνομες δραστηριότητες. Υπάρχουν και μορφές trafficking που έχουν να κάνουν με ανθρώπινους ιστούς, δηλαδή με την εκμετάλλευση εγκύων σε σχέση με την παράνομη υιοθεσία ή με τον «βομβαρδισμό» τους με πολλές ορμόνες ώστε να παραχθούν περισσότερα ωάρια προς πώληση» προσθέτει.

Το human trafficking στην Ελλάδα
Η εμπορία ανθρώπων είναι ένα διεθνές πρόβλημα που σε κάθε γεωγραφική περιοχή έχει διαφορετική εμφάνιση. «Προφανώς η σεξουαλική εκμετάλλευση εμφανίζεται συχνότερα, αλλά και η εργασιακή εκμετάλλευση αποτελεί μια μεγάλη πρόκληση που δεν έχει να κάνει μόνο με τα ανθρώπινα δικαιώματα αλλά και με τα εργασιακά, κάτι σαν αυτό που ζήσαμε στη Μανωλάδα».

Όπως τονίζει ο κ. Μοσκώφ, στην Ελλάδα αλλά και διεθνώς τα στατιστικά στοιχεία σχετικά με τα θύματα του human trafficking είναι πολύ μικρά, κι αυτό γιατί πρόκειται για ένα έγκλημα αθέατο που είναι δύσκολο να στοιχειοθετηθεί.

«Το human trafficking διεθνώς έχει αντίστοιχα νούμερα με αυτά των ανθρωποκτονιών στην Ισλανδία ή στη Νορβηγία, δηλαδή είναι αυτό που λέμε σπάνιο έγκλημα. Αυτή είναι η στατιστική απεικόνιση, η οποία όμως προφανώς δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Η πραγματικότητα είναι ότι μιλάμε για χιλιάδες ανθρώπους. Η πλειοψηφία έχει να κάνει με τη σεξουαλική εκμετάλλευση, αλλά επιμένω ότι η εργασιακή εκμετάλλευση είναι κάτι που έπρεπε να μας απασχολήσει πιο συστηματικά. Αν αποφασίσει κάποιος να ασχοληθεί συστηματικά με τις υποθέσεις εργασιακής εκμετάλλευσης μπορεί να φτάσουμε να μιλάμε για 500, 600 ή και 1000 αναγνωρισμένα από εισαγγελέα θύματα».

Οι αιτίες του human trafficking
Σύμφωνα με τον κ. Μοσκώφ η κυρίαρχη συνθήκη είναι η φτώχεια, η αποδόμηση των κρατικών δομών, η κατάρρευση καθεστώτων και χωρών, οι φυσικές καταστροφές και ο πόλεμος.
Σημαντικό ρόλο, επίσης, παίζει η διαφθορά και το οργανωμένο έγκλημα, όχι μόνο στις χώρες από τις οποίες προέρχονται τα θύματα αλλά και στις χώρες διέλευσης και προορισμού.

«Η κυρίαρχη αιτία, όμως, είναι η ζήτηση. Γιατί θέλει τρεις αυτή η αλυσίδα, τον διακινητή, το θύμα και τον πελάτη» σημειώνει.

Η κρίση ήρθε για να φωτίσει, να τονίσει και να διογκώσει το πρόβλημα. «Η κρίση δεν είναι η λέξη-κλειδί για το πρόβλημα. Σίγουρα έχει βάλει σε μεγαλύτερη δυσκολία τις δομές, οι οργανώσεις μπορεί να μην έχουν χρήματα, αλλά δεν θα έλεγα ότι από μόνη της είναι κάτι. Ουσιαστικά είναι ένας μεγεθυντικός φακός των προβλημάτων» τονίζει.

Τι έχει αλλάξει στο trafficking
«Το σεξουαλικό trafficking δεν έχει σημειώσει σημαντική μείωση, αλλά ούτε και έξαρση. Σίγουρα αυτό που αλλάζει είναι ότι από μια φάση βαρβαρότητας την οποία ζούσαμε πριν 15 χρόνια, όπου το θύμα κακοποιείται συστηματικά και έχει χάσει την αίσθηση του χώρου και του χρόνου, περνάμε στη φάση της διαχείρισης, δηλαδή στο γεγονός ότι οι διακινητές έχουν καταλάβει ότι μια πιο soft, «χαρούμενη» θα έλεγε κάνεις επιδοχή του trafficking είναι πιο επωφελής για αυτούς γιατί και το θύμα δεν αντιδρά και μπαίνει σε μια κατάσταση εκμετάλλευσης πολύ πιο ύπουλα».

Ο ρόλος της Ελλάδας, κατά τον κ. Μοσκώφ δεν έχει αλλάξει ουσιαστικά. «Πάντοτε λειτουργούσε και ως προορισμός και ως transit. Η μεγαλύτερη πρόκληση για το έργο μας είναι ότι προφανώς υπάρχει μια εγχώρια αγορά, μια δυνατή ζήτηση για υπηρεσίες ή προϊόντα που παράγονται από σύγχρονους σκλάβους, που οφείλουμε να μας απασχολήσει».

Το φαινόμενο της Μανωλάδας
Τον Απρίλιο του 2013, περίπου 200 μετανάστες που εργάζονταν σε γεωργική επιχείρηση καλλιέργειας φράουλας, είχαν συγκεντρωθεί στη Νέα Μανωλάδα, ζητώντας τα δεδουλευμένα περίπου έξι μηνών. Λίγη ώρα αργότερα άρχισαν να δέχονται πυροβολισμούς, με αποτέλεσμα να τραυματιστούν 28 αλλοδαποί.

«Ειδικά για το εργασιακό πιστεύω ότι χρειάζεται μια πιο δυναμική παρέμβαση και δυνατότητα στο Σώμα Επιθεωρητών Εργασίας, όπως και στον ιδιωτικό τομέα μέσω της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης. Στόχος μας να μπορούμε να συνεργαστούμε με μεγάλες εταιρίες και να δημιουργηθεί ένα ISO που θα δείχνει ότι οι εταιρίες είναι θωρακισμένες απέναντι σε τέτοια θέματα εργασιακής εκμετάλλευσης, ότι εκπαιδεύουν τους υπαλλήλους τους και το καταναλωτικό κοινό. Πρέπει να δημιουργηθεί μια καταναλωτική συνείδηση μηδενικής ανοχής σε τέτοια θέματα. Είχαμε δει ότι στη Μανωλάδα υπήρχε ένα εμπάργκο, το οποίο ήταν οργανωμένο από τα social media. Μπορούν να δοθούν και κίνητρα γιατί έχει αποδειχτεί ότι ο καταναλωτής δίνει κάτι παραπάνω όταν ξέρει ότι αυτό που αγοράζει είναι κοινωνικά υπεύθυνο. Η κοινωνική αφύπνιση παίζει σημαντικό ρόλο, οι οργανώσεις, η τοπική κοινωνία. Δεν είναι δηλαδή δυνατόν να ζουν άνθρωποι δίπλα στους σκλάβους της Μανωλάδας και να αλληθωρίζουν συνέχεια».

Η ιστορία με τις οροθετικές
Τον Μάιο του 2012 16 οροθετικές ιερόδουλες συνελήφθησαν και διώχθηκαν για απόπειρα βαριάς σκοπούμενης σωματικής βλάβης, ενώ στοιχεία και φωτογραφίες τους βγήκαν στη δημοσιότητα. Δύο χρόνια μετά μία από τις οροθετικές που διαπομπεύθηκαν έβαλε τέλος στη ζωή της.

«Η ιστορία με τις οροθετικές έδειξε ότι υπάρχουν νοικοκυραίοι που είναι έτοιμοι να αγοράσουν ανθρώπους που έρχονται μπροστά τους σαν λείψανα και είναι εμφανώς τοξικοεξαρτημένες. Και στιγματίστηκαν οι γυναίκες ως απειλή για τη δημοσία υγεία… Πρέπει να υπάρξει μια συζήτηση για το κατά πόσο η γυναικεία επιθυμία και αξιοπρέπεια είναι παρεχόμενη υπηρεσία. Όλο αυτό ότι η πορνεία είναι κάτι θέσφατο και ότι είναι το αρχαιότερο επάγγελμα του κόσμου, κατά τη γνώμη μου είναι τρομερά παρωχημένο, μια κοινοτοπία υποκριτική. Το αρχαιότερο επάγγελμα είναι ο κλέφτης και μάλιστα ο κλέφτης ανθρώπων, αυτός που κερδίζει από αυτούς τους ανθρώπους. Νομίζω ότι είναι ώρα να υπάρξει ένας ώριμος διάλογος στην Ελλάδα. Πρέπει να καλλιεργήσουμε στα σχολεία πολίτες αυριανούς που θα σέβονται τον συνάνθρωπο. Δεν πιστεύω ότι θα καταργηθεί η πορνεία, αλλά ας μιλήσουμε για τα δικαιώματα των εκδιδόμενων και για τον ρόλο του πελάτη που ενώ γνωρίζει, δεν πτοείται. Ας μιλήσουμε για την αλήθεια, για το ότι το 80% της πορνείας συνδέεται με εκμετάλλευση» τονίζει ο κ. Μοσκώφ.

Το όραμα…
Όπως τονίζει ο εθνικός εισηγητής για την Καταπολέμηση της Εμπορίας Ανθρώπων θα πρέπει να καλλιεργηθούν συνειδήσεις, να επιμορφωθούν φορείς, να εξειδικευθεί το πρόβλημα και οι νόμοι.

«Έχουμε μάθει τόσα χρόνια να λειτουργούμε μέσα στα κουτάκια μας, ως κατακερματισμένοι φορείς με περιορισμένη ευθύνη. Εμείς δεν θέλουμε να υπάρχει αυτή η συντεχνιακή αντίληψη, θέλουμε να λειτουργούμε out of the box» σημειώνει.

«Θέλουμε να ξέρουμε ότι όταν φύγουμε από αυτή τη δουλειά θα έχει γίνει ένας διάλογος, θα έχει επηρεαστεί ένα μέρος του κόσμου, θα έχουμε απαντήσεις σε κάθε αθέατη γωνιά, σε κάθε σκοτεινή, θολή ερμηνεία του νόμου. Μας ενδιαφέρει ο εθελοντισμός, οι οργανώσεις να είναι συγκροτημένες, να έχουν δυνατότητες, να έχουν χρήματα. Να ξέρουμε γιατί συνεργαζόμαστε, αυτό που λέμε εθνικό σύστημα αναφοράς, να ξέρουμε για τι μιλάμε, μια εθνική βάση δεδομένων τόσο για τα θύματα όσο και για τους δράστες. Να μπούμε μέσα στα σχολεία, να διδάξουμε τα ανθρώπινα δικαιώματα, τα εργασιακά δικαιώματα. Να ενεργοποιηθεί η Τοπική Αυτοδιοίκηση. Επιτέλους ας βρούμε τους κατάλληλους επιστήμονες, ας δώσουμε τα απαραίτητα κονδύλια που δεν είναι πολλά. Είναι θέμα οργάνωσης και βούλησης».

Το γραφείο του εθνικού εισηγητή προωθεί ένα πολυεπίπεδο σχέδιο δράσης, όπως ένα πολυθεματικό φεστιβάλ για το φαινόμενο της εμπορίας ανθρώπων. «Προσπαθούμε να βρούμε πολύ δυνατούς εταίρους για να δώσουμε καθαρό και δυναμικό μήνυμα, να έχουμε όλη την πολιτεία μαζί μας, την Τοπική Αυτοδιοίκηση, την περιφέρεια, τα υπουργεία. Χρειάζεται όραμα, αλλά και τα λεπτά εκείνα νήματα που θα κάνουν το όραμα πράξη…».

Κική Μαργαρίτη

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ