Προϋπολογισμός 2017: Ισχυρή ανάπτυξη, τσουνάμι έμμεσων φόρων

Υπερδιπλάσιο πρωτογενές πλεόνασμα (1,09% του ΑΕΠ) έναντι του στόχου προβλέπεται για φέτος, με την κυβέρνηση να εξετάζει τη διάθεση εφάπαξ κοινωνικού μερίσματος αν επιβεβαιωθεί, όπως αναφέρεται στην εισηγητική έκθεση του Προϋπολογισμού του 2017. Υπέρβαση στόχου σε ό,τι αφορά το πλεόνασμα προβλέπεται και για το 2017 (2% του ΑΕΠ), ενώ στο 2,7% τίθεται ο στόχος για την ανάπτυξη.

Στα κακά νέα, οι προβλέψεις για αύξηση φόρων ύψους 2,4 δισ. ευρώ -κυρίως μάλιστα έμμεσων φόρων που είναι και οι πιο άδικοι- και περικοπές, με την υπερσυγκράτηση των δαπανών να συνεχίζεται.

Ειδικότερα, όπως αναφέρεται στην εισηγητική έκθεση του προϋπολογισμού 2017 το πρωτογενές πλεόνασμα φέτος προβλέπεται ότι θα διαμορφωθεί σε 1.907 εκατ. ευρώ ή 1,09% του ΑΕΠ, αυξημένο έναντι του στόχου κατά 1.032 εκατ. ευρώ ή 0,59% του ΑΕΠ. Υπενθυμίζεται ότι το μνημόνιο θέτει για το 2016 στόχο για πρωτογενές πλεόνασμα 0,53% του ΑΕΠ ή 919 εκατ. ευρώ.

«Λόγω της υπέρβασης του στόχου, θα εξετασθεί άμεσα η δυνατότητα εφάπαξ διάθεσης μέρους της υπέρβασης σε δράσεις για την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής και προστασίας» επισημαίνεται στην εισηγητική έκθεση.

Για το 2017 το πρωτογενές πλεόνασμα αναμένεται να διαμορφωθεί στο 2% του ΑΕΠ ή 3,687 δισ. ευρώ, υψηλότερα από ό,τι προβλεπόταν στο προσχέδιο του προϋπολογισμού 2017, και ξεπερνώντας το στόχο του μνημονίου κατά 0,25%.

Στόχος ανάπτυξη 2,7% το 2017

«Το 2016 αποτέλεσε χρονιά ορόσημο για την ελληνική οικονομία καθώς σηματοδότησε την επιστροφή στην ανάπτυξη. Για δύο συνεχόμενα τρίμηνα η οικονομία σημείωσε θετικούς ρυθμούς μεγέθυνσης του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ) ενώ προβλέπεται η περαιτέρω βελτίωση της για τα έτη 2017, 2018 και 2019 σε ρυθμούς μεγέθυνσης μεταξύ 2,7% και 3,1% (με ονομαστικούς όρους κοντά στο 4%)» αναφέρεται στην εισηγητική έκθεση.

Η συνεπής εφαρμογή, προστίθεται, του νέου προγράμματος στήριξης της ελληνικής οικονομίας, σε συνδυασμό με τη σταδιακή χαλάρωση των περιορισμών στην κίνηση κεφαλαίων και την πρόοδο στους τομείς διευθέτησης των μη εξυπηρετούμενων δανείων και δομικών αλλαγών, αναμένεται να οδηγήσει στην αποκατάσταση της εμπιστοσύνης στην ελληνική οικονομία.

Η αύξηση της απασχόλησης, καθώς και η θετική επίδραση μεταφοράς του 2ου εξαμήνου του 2016 στο 2017 αναμένεται, ακόμα, να συμβάλουν στην επανεκκίνηση της ελληνικής οικονομίας, επιτρέποντας την καταγραφή θετικών ρυθμών ανάπτυξης από το 2017 και διαμορφώνοντας την πρόβλεψη για το 2017 στο 2,7%.

«Η βασική επιδίωξη της οικονομικής πολιτικής και για το 2017 είναι η διατήρηση και ενίσχυση της δημοσιονομικής ισορροπίας, με ταυτόχρονο δίκαιο επιμερισμό του βάρους της δημοσιονομικής προσαρμογής αλλά και του οφέλους της οικονομικής ανάκαμψης που προβλέπεται. Ο τελευταίος στόχος επιτυγχάνεται μέσω της ανάπτυξης νέων εργαλείων κοινωνικής πολιτικής, όπως είναι η θεσμική κατοχύρωση και επέκταση του κοινωνικού εισοδήματος αλληλεγγύης, η ενίσχυση της απασχόλησης, η αναβάθμιση των υπηρεσιών υγείας και περίθαλψης και η ενδυνάμωση της εκπαιδευτικής πολιτικής.»

Το επόμενο έτος το Δημόσιο χρέος εκτιμάται ότι εξαιτίας της επανόδου της οικονομίας σε τροχιά υψηλής ανάπτυξης θα υποχωρήσει στο 176,5% του ΑΕΠ έναντι 180,3% φέτος. Σε απόλυτα μεγέθη όμως το χρέος θα συνεχίσει να αυξάνεται αγγίζοντας τα 319,2 δισ. ευρώ το 2017 (σε όρους ενοποιημένου χρέους γενικής κυβέρνησης) έναντι 315,4 δισ. ευρώ φέτος.

Το ΑΕΠ αναμένεται να σημειώσει αύξηση της τάξης των 6 δισ. ευρώ και από τα 174,908 δισ. θα ανέλθει σε 180,817 δισ.

Μεγάλη αύξηση έμμεσων φόρων

Τα καθαρά έσοδα του Τακτικού Προϋπολογισμού, σε ταμειακή βάση, προβλέπεται να διαμορφωθούν στα 50.374 εκατ. ευρώ, αυξημένα κατά 2.271 εκατ. ευρώ έναντι του 2016.

Η εξέλιξη αυτή αναμένεται να προέλθει, κυρίως, από:

• Τις αναμενόμενες αποδόσεις των θεσμοθετημένων παρεμβάσεων που εφαρμόσθηκαν ήδη από το 2016, όσο και αυτών των οποίων η εφαρμογή θα ξεκινήσει το 2017 και ειδικότερα από:

– την αναμόρφωση της φορολογίας εισοδήματος, όσον αφορά στην παραχώρηση εταιρικών ο-χημάτων,
– την αναμόρφωση της φορολογίας στους οργανισμούς συλλογικών επενδύσεων,
– την επιβολή τέλους συνδρομητών στη σταθερή τηλεφωνία,
– την αύξηση του φόρου κατανάλωσης επί των τσιγάρων και του καπνού (συμπεριλαμβανομέ-νων των ηλεκτρονικών τσιγάρων),
– την επιβολή φόρου κατανάλωσης στον καφέ.

• Τα αυξημένα έσοδα λόγω της είσπραξης της τελευταίας δόσης του ΕΝΦΙΑ 2016 τον Ιανουάριο 2017, εκτιμώμενου ποσού 323 εκατ. ευρώ. Ωστόσο το ποσό αυτό, σε δημοσιονομική βάση, θα κα-ταγραφεί στο έτος 2016.

• Το τίμημα από την πώληση των περιφερειακών αεροδρομίων, ύψους 1.234 εκατ. ευρώ.

Άμεσοι φόροι

Οι άμεσοι φόροι προβλέπεται ότι θα διαμορφωθούν στα 20.415 εκατ. ευρώ, μειωμένοι κατά 296 εκατ. ευρώ, έναντι του 2016. Ειδικότερα:

Ο φόρος εισοδήματος φυσικών προσώπων, αναμένεται να διαμορφωθεί στα 9.172 εκατ. ευρώ, αυξημένος κατά 1.161 εκατ. ευρώ έναντι του 2016, λόγω κυρίως της αναμόρφωσης της φορολογίας εισοδήματος.

Ο φόρος εισοδήματος νομικών προσώπων προβλέπεται να παρουσιάσει μείωση κατά 242 εκατ. ευρώ έναντι του 2016 και να διαμορφωθεί στα 3.236 εκατ. ευρώ, λόγω της επίδρασης του αυξημένου ποσοστού προκαταβολής το 2016.

Οι φόροι περιουσίας προβλέπεται να φθάσουν στα 3.132 εκατ. ευρώ, σημειώνοντας μείωση κατά 401 εκατ. ευρώ, έναντι του 2016, λόγω της διαφοροποίησης είσπραξης των δόσεων ΕΝΦΙΑ. Πιο συγκεκριμένα το 2016 εισπράχθηκαν δύο δόσεις του ΕΝΦΙΑ 2015, ενώ το 2017 θα εισπραχθεί μία δόση του ΕΝΦΙΑ 2016.

Οι άμεσοι φόροι ΠΟΕ αναμένεται να διαμορφωθούν στα 1.291 εκατ. ευρώ, μειωμένοι κατά 332 εκατ. ευρώ έναντι του 2016, ενώ οι λοιποί άμεσοι φόροι θα διαμορφωθούν στα 2.333 εκατ. ευρώ, μειωμένοι κατά 546 εκατ. ευρώ έναντι του 2016. Η μείωση αυτή οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι το ποσό των εισφορών των εργαζομένων στο Δημόσιο, εκτιμώμενου ύψους 664 εκατ. ευρώ, από το 2017 κι εφεξής θα αποτελεί πόρο του ΕΦΚΑ, σύμφωνα με τις διατάξεις του ν.4387/2016.

Έμμεσοι φόροι

Οι έμμεσοι φόροι προβλέπεται να διαμορφωθούν στα 26.443 εκατ. ευρώ, παρουσιάζοντας αύξηση κατά 1.335 εκατ. ευρώ έναντι του 2016. Ειδικότερα:

Τα έσοδα από ΦΠΑ αναμένεται να ανέλθουν στα 15.476 εκατ. ευρώ αυξημένα κατά 769 εκατ. ευρώ έναντι του 2016. Η αύξηση αυτή οφείλεται τόσο στην εφαρμογή της αύξησης των συντελεστών σε πλήρες έτος, όσο και στην προβλεπόμενη αύξηση της τιμής του πετρελαίου διεθνώς.

Οι φόροι κατανάλωσης θα διαμορφωθούν στα 9.547 εκατ. ευρώ αυξημένοι κατά 712 εκατ. ευρώ έναντι του 2016, λόγω κυρίως των νέων παρεμβάσεων (αναμόρφωση του ΕΦΚ των ενεργειακών και των καπνικών προϊόντων, επιβολή φόρου κατανάλωσης στον καφέ, τέλος συνδρομητών σταθερής τηλεφωνίας).

Οι έμμεσοι φόροι ΠΟΕ θα διαμορφωθούν στα 549 εκατ. ευρώ, μειωμένοι κατά 168 εκατ. ευρώ έναντι του 2016.

Δαπάνες

Οι συνολικές δαπάνες του Τακτικού Προϋπολογισμού εκτιμάται ότι θα διαμορφωθούν στα 49.536 εκατ. ευρώ, μειωμένες κατά 1.481 εκατ. ευρώ, έναντι της εκτίμησης για το έτος 2016, κυρίως λόγω της μείωσης των δαπανών για καταπτώσεις εγγυήσεων σε ακαθάριστη βάση σε φορείς εντός Γενικής Κυβέρνησης, στην προβλεπόμενη μείωση των δαπανών (σε ταμειακή βάση) για εξοπλιστικά προγράμματα, καθώς και στη μη πρόβλεψη δαπανών για αναλήψεις χρεών.

Οι πρωτογενείς δαπάνες του Τακτικού Προϋπολογισμού εκτιμάται ότι θα διαμορφωθούν στα 43.986 εκατ. ευρώ, μειωμένες κατά 1.431 εκατ. ευρώ, έναντι της εκτίμησης για το έτος 2016, για τους παραπάνω λόγους.

Αποδοχές και συντάξεις

Οι δαπάνες αποδοχών και συντάξεων προβλέπεται να ανέλθουν στα 12.057 εκατ. ευρώ, μειωμένες κατά 5.740 εκατ. ευρώ σε σχέση με το 2016.

Στη διαμόρφωση των δαπανών αυτών έχουν ληφθεί υπόψη:
• η μείωση του αριθμού αποχωρήσεων λόγω συνταξιοδότησης,
• η ανάληψη της καταβολής των συντάξεων του Δημοσίου από τον Ενιαίο Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (ΕΦΚΑ), ο οποίος θα επιχορηγείται για το σκοπό αυτό από τον τακτικό προϋπολογισμό,
• η καταβολή από 1/1/2017 εργοδοτικής εισφοράς και από το κράτος, ως εργοδότη, υπέρ του ΕΦΚΑ, και
• η αλλαγή του κανόνα προσλήψεων σε 1 προς 4, από 1 προς 5 που ίσχυε για το 2016.

Πρόσθετες και παρεπόμενες παροχές

Οι δαπάνες της κατηγορίας αυτής προβλέπεται να ανέλθουν στα 337 εκατ. ευρώ, στο ίδιο ύψος περίπου με το έτος 2016.

Καταναλωτικές και σύνθετες δαπάνες

Οι δαπάνες αυτές προβλέπεται να διαμορφωθούν στα 2.023 εκατ. ευρώ, καλύπτοντας κυρίως:
• τις καταναλωτικού χαρακτήρα δαπάνες λειτουργίας των φορέων του κράτους,
• τις δαπάνες για προμήθεια αγαθών και υπηρεσιών και
• τις δαπάνες μετακίνησης του προσωπικού για εκτέλεση υπηρεσίας.

Σημειώνεται ότι στην κατηγορία αυτή περιλαμβάνεται και ποσό ύψους 300 εκατ. ευρώ για δράσεις στους τομείς της υγείας, της κοινωνικής προστασίας και της παιδείας.

Μεταβιβαστικές πληρωμές

Οι δαπάνες της κατηγορίας αυτής προβλέπεται να διαμορφωθούν στα 21.305 εκατ. ευρώ και θα καλύψουν κυρίως ανάγκες επιχορήγησης της κοινωνικής ασφάλισης, των νοσηλευτικών ιδρυμάτων και των δαπανών για την κοινωνική προστασία (επιδόματα πολυτέκνων, επίδομα θέρμανσης, επιχορήγηση στο ΑΚΑΓΕ, καθώς και άλλες δαπάνες κοινωνικού χαρακτήρα).

Στις παραπάνω δαπάνες περιλαμβάνονται και οι δράσεις για:

• την πλήρη εφαρμογή του Κοινωνικού Εισοδήματος Αλληλεγγύης (ύψους 760 εκατ. ευρώ),
• την επιχορήγηση του ΕΦΚΑ για την πληρωμή των συντάξεων του Δημοσίου και
• τη συνεισφορά του Δημοσίου για την προστασία της κύριας κατοικίας των υπερχρεωμένων νοικοκυριών.

Πληρωμές που αντικρίζονται από πραγματοποιούμενα έσοδα

Οι πιστώσεις της κατηγορίας αυτής αφορούν αποδόσεις πόρων σε τρίτους κ.λπ. Στην κατηγορία αυτή περιλαμβάνονται κυρίως οι αποδόσεις πόρων στους ΟΤΑ και οι αποδόσεις στην ΕΕ. Οι δαπάνες αυτές προβλέπεται να διαμορφωθούν στα 5.079 εκατ. ευρώ.

Αποθεματικό

Για την αντιμετώπιση απρόβλεπτων και έκτακτου χαρακτήρα δαπανών έχουν προβλεφθεί πιστώσεις ύψους 1.000 εκατ. ευρώ όπως και το 2016.

Δαπάνες τόκων

Οι δαπάνες για τόκους προβλέπονται στα 5.550 εκατ. ευρώ, έναντι των 5.600 εκατ. ευρώ του 2016.

Δαπάνες για την υλοποίηση εξοπλιστικών προγραμμάτων Υπουργείου Εθνικής Άμυνας

Οι ταμειακές δαπάνες της κατηγορίας αυτής προβλέπεται να διαμορφωθούν στα 475 εκατ. ευρώ, μειωμένες κατά 112 εκατ. ευρώ σε σχέση με το 2016 .

Δαπάνες προμηθειών τραπεζών, Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας και λοιπές δαπάνες δημόσιου χρέους

Οι δαπάνες αυτές προβλέπονται στα 75 εκατ. ευρώ, αυξημένες κατά 20 εκατ. ευρώ σε σχέση με το έτος 2016.

Καταπτώσεις εγγυήσεων

Το συνολικό ύψος των δαπανών για καταπτώσεις εγγυήσεων προς φορείς εντός (σε ακαθάριστη βάση) και εκτός Γενικής Κυβέρνησης, εκτιμάται ότι θα διαμορφωθεί στα 1.017 εκατ. ευρώ, μειωμένο κατά 731 εκατ. ευρώ σε σχέση με τη σχετική εκτίμηση για το έτος 2016.

Η μείωση αυτή θα προέλθει από τις καταπτώσεις εγγυήσεων σε φορείς εντός της Γενικής Κυβέρνησης.

Μακροοικονομικοί και δημοσιονομικοί κίνδυνοι

Οι προβλέψεις του μακροοικονομικού σεναρίου για το ΑΕΠ και τις συνιστώσες του συνδέονται με ορισμένους παράγοντες μακροοικονομικού κινδύνου, οι οποίοι θα μπορούσαν να συμπιέσουν προς τα κάτω την επίδοση της οικονομίας στο 2^ο εξάμηνο του 2016 και πέραν αυτού, αναφέρεται στην εισηγητική έκθεση.

Οι κίνδυνοι αυτοί αφορούν αφενός ενδογενείς παράγοντες, όπως την ταχύτητα προσαρμογής της επενδυτικής δραστηριότητας στα νέα δεδομένα οικονομικής σταθερότητας και τη συνεπή υλοποίηση του συμφωνηθέντος πακέτου μέτρων. Για την ασφαλή μετάβαση σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης το 2017 και μεσοπρόθεσμα, η στρατηγική που πρέπει να εφαρμοστεί σε σχέση με αυτούς τους ενδογενείς παράγοντες είναι:

· η αποτελεσματική αντιμετώπιση του προβλήματος των μη εξυπηρετούμενων δανείων, που θα εξυγιάνει τα χαρτοφυλάκια των ελληνικών τραπεζών επιτρέποντας την αύξηση της πιστωτικής επέκτασης προς την πραγματική οικονομία,

· η υλοποίηση των δομικών μεταρρυθμίσεων που προβλέπονται στο πρόγραμμα στήριξης, με στόχο την αύξηση της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας με τρόπους πέραν της εσωτερικής υποτίμησης, καθόσον αυτή έχει εξαντλήσει τα περιθώρια συνεισφοράς της,

· η αξιοποίηση των ευρωπαϊκών κονδυλίων με έμφαση στη συμμετοχή της Ελλάδας στο Επενδυτικό Σχέδιο για την Ευρώπη,

· η συνέχιση των διαβουλεύσεων για τη βιωσιμότητα του δημόσιου χρέους και η σταδιακή εφαρμογή συγκεκριμένων βραχυπρόθεσμων και μέσο/μακροπρόθεσμων μέτρων για την αναδιάρθρωση των ακαθάριστων χρηματοδοτικών αναγκών της χώρας,

· η παγίωση της βελτίωσης των δημοσιονομικών αποτελεσμάτων, ώστε να μην παρίσταται ανάγκη ενεργοποίησης του αυτόματου μηχανισμού δημοσιονομικής προσαρμογής,

· η ενίσχυση του δικτύου κοινωνικής συνοχής, με τη στήριξη των χαμηλότερων εισοδηματικών στρωμάτων μέσω δεσμών μέτρων κοινωνικής αλληλεγγύης, όπως σχεδιάζεται για το 2017.

Αφετέρου, αρκετοί εξωγενείς παράγοντες που επιδρούν το τελευταίο διάστημα στο διεθνές οικονομικό περιβάλλον, ωθούν σε αύξηση της αβεβαιότητας και δύνανται να επιδράσουν δυσμενώς στην ελληνική οικονομία. προστίθεται. Τέτοιοι παράγοντες είναι:

· η απόφαση του Ηνωμένου Βασιλείου για έξοδο από την Ευρωπαϊκή Ένωση, με τη μεσοπρόθεσμη επίπτωση που αυτή δύναται να έχει:

* στις αποδόσεις των κρατικών ομολόγων των περιφερειακών χωρών με μεγάλους δείκτες δημόσιου χρέους,

* στο ΑΕΠ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και κατ’ επέκταση στις εξαγωγές της ελληνικής οικονομίας,

* στην αύξηση της εσωστρέφειας σε επίπεδο κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης,

* σε ευάλωτα τραπεζικά συστήματα που αποτελούν μέρος του Ευρωσυστήματος και

* στο βαθμό διακυμάνσεων και αποστροφής του κινδύνου στις διεθνείς χρηματαγορές,

· τυχόν απόκλιση από την εφαρμοζόμενη συμφωνία μεταξύ Ευρωπαϊκής Ένωσης και Τουρκίας για την προσφυγική κρίση,

· τυχόν παράταση των υφιστάμενων γεωπολιτικών συνθηκών στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής, με δυνητικά αρνητικές συνέπειες για τον ελληνικό τουρισμό και τις άμεσες ξένες επενδύσεις στο μεσοπρόθεσμο διάστημα.

Αργυρώ Τσατσούλη

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ