Νέοαποικιοκρατικό μοντέλο και κινεζοποίηση της εργασίας θέλει η τρόικα λέει Σ.Ρομπόλης

Συνέντευξη Σ.Ρομπόλη στην Αργυρώ Π. Τσατσούλη

Αν το οικονομικό πρόγραμμα που εφαρμόζεται στην Ελλάδα συνεχιστεί όπως έχει που οδηγεί;

Υποτίθεται ότι ο στόχος του προγράμματος, όπως τον εξέφρασε η τρόικα στην πρώτη συνάντησή μας είναι η αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου και της δομής της ελληνικής οικονομίας. Όπως μας είχαν πει τότε, η ελληνική είναι μια οικονομία ζήτησης και μάλιστα με δανεισμό και πρέπει να μετατραπεί σε οικονομία της προσφοράς με ενίσχυση δηλαδή της παραγωγής.

Σωστό είναι αυτό…

Βεβαίως, σε αυτό συμφωνούμε. Διαφωνούμε όμως κάθετα με την τρόικα στον τρόπο που προτείνουν για να συντελεσθεί η μετατροπή αυτή.

Με την πολιτική που προτείνουν για να γίνει αυτή η μετάβαση, αυτό που έχει συντελεστεί είναι μια καθίζηση κοινωνική (λιτότητα, ανεργία, φτωχοποίηση, κλπ), αλλά και παραγωγική, δηλαδή έχει υποστεί πλήγμα και ο τομέας της προσφοράς (παραγωγή). Επομένως το πρόγραμμα αυτό απαξιώνει και υπονομεύει και τον κεντρικό στρατηγικό στόχο που το ίδιο έθετε: την αναβάθμιση της προσφοράς.

Τα στοιχεία που επιβεβαιώνει και η Κομισιόν καταγράφουν το διάστημα από το 2010 έως το 2012 ραγδαία μείωση 62% των επενδύσεων παγίου κεφαλαίου (δηλαδή, επενδύσεων τεχνολογίας, καταστημάτων, αποθηκών, κτλ). Το ποσοστό αυτό δικαιώνει πλήρως τον ισχυρισμό περί παραγωγικής καθίζησης. Με άλλα λόγια αυτή τη στιγμή οι δύο πόλοι της οικονομίας, η ζήτηση και η προσφορά, έχουν υποστεί σοβαρότατο πλήγμα.

Το ζητούμενο λοιπόν τώρα είναι το πώς θα ανατραπεί αυτή η κατάσταση, ενώ εξαιρετικά κρίσιμο, κατά την άποψή μου, είναι και το που θα βρεθούν οι πόροι που θα χρειαστούν για να ενισχυθεί για παράδειγμα το σκέλος της προσφοράς μέσω πραγματοποίησης επενδύσεων.

Ποια είναι η δική τους πρόταση, τι παραγωγικό μοντέλο και δομή οικονομίας επιδιώκουν;

Το πρόγραμμα αυτό μετατρέπει τη δομή της ελληνικής οικονομίας από οικονομία των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων σε οικονομία των δανειστών. Όταν το 83% των πόρων που συγκεντρώνει το ελληνικό κράτος τα δίνει στους δανειστές, γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι το εναπομείναν 17% αδυνατεί να καλύψει τις ανάγκες πόσο μάλλον να στηρίξει το όποιο αναπτυξιακό παραγωγικό μοντέλο.

Με το πρόγραμμα αυτό αυτοτροφοδοτείται η ύφεση και η αποσταθεροποίηση της οικονομίας και της κοινωνίας. Το 2013 εμείς εκτιμούμε ότι η ύφεση θα είναι 5,5-6% του ΑΕΠ, εάν συνυπολογίσουμε και 1% του ΑΕΠ ως επίπτωση της κυπριακής κρίσης στην ελληνική οικονομία.

Και ποιο είναι το αναπτυξιακό μοντέλο σε μια οικονομία των δανειστών;

Το αναπτυξιακό μοντέλο που εμπεριέχεται στο μνημόνιο και προτείνεται μεσομακροπρόθεσμα είναι αυτό που εμείς αποκαλούμε νεοαποικιοκρατικό μοντέλο. Εγκαθιδρύει δηλαδή μια οικονομία της ιδιωτικοποίησης και της πλήρους απαξίωσης της εργασίας, διαμορφώνοντας τις συνθήκες για μια αγορά φθηνών προϊόντων και φθηνής παραγωγής.

Μια Κίνα στην Ευρώπη δηλαδή;

Ναι, μετατρέπουν την Ελλάδα σε χώρα φθηνού εργατικού δυναμικού και φθηνών προϊόντων, που θα κατευθύνονται στη μεσαία και κατώτερη εισοδηματική τάξη της Ευρώπης.

Δηλαδή, νομίζω ότι η Γερμανία, ίσως και άλλες βόρειες χώρες, θεωρούν ότι η δημιουργία μιας ηπείρου που στον πυρήνα της θα έχει ανεπτυγμένες και στην περιφέρειά της ασθενείς χώρες θα εξασφαλίσει τη δυνατότητα παραγωγής συνδυασμού προϊόντων υψηλής και χαμηλής ποιότητας και κατ’ επέκταση την ικανότητα να αντεπεξέλθει στον ανταγωνισμό των ασιατικών χωρών.

Ωστόσο, έχει ενδιαφέρον ότι αυτή την στρατηγική «κινεζοποίησης» δεν φαίνεται να την προορίζουν μόνο για την Ελλάδα και τον ευρωπαϊκό Νότο. Μικρές νησίδες όπου επικρατεί αυτό το καθεστώς φτιάχνουν και στον σκληρό πυρήνα της ευρωζώνης.

Στο τελευταίο συνέδριο της ΓΣΕΕ, σε μια συνάντηση με Ευρωπαίους και άλλους ξένους συνδικαλιστές, στην οποία συζητήσαμε για την κρίση στην Ελλάδα, στη Μεσόγειο και στον κόσμο, μας έλεγαν ότι και σε κάθε χώρα της Βόρειας Ευρώπης δημιουργούνται περιοχές όπου επικρατούν τέτοιες συνθήκες. Για παράδειγμα, στη Γερμανία υπάρχουν σήμερα 8,5 εκατ. Γερμανοί που παίρνουν 400 ευρώ στο πλαίσιο εφαρμογής ειδικών ευέλικτων μορφών εργασίας, ανάλογα φαινόμενα συναντώνται στη Γαλλία, στο Βέλγιο, στην Αυστρία, στην Ολλανδία.

Δηλαδή αυτή η στρατηγική κινεζοποίησης που για τις μεσογειακές χώρες φαίνεται να προωθείται για το σύνολο της οικονομίας τους, έχει εξαπλωθεί σε περιορισμένη βεβαίως έκταση και στις Βόρειες χώρες.

Αν όμως τελικά το καθεστώς αυτό κυριαρχήσει στη Νότια Ευρώπη, θα ενισχυθεί, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τους εργαζόμενους και στον ισχυρό Βορρά…

Ακριβώς. Είτε σε επίπεδο εργασιακών σχέσεων, δηλαδή στην πεμπτουσία της απασχόλησης, είτε σε επίπεδο εισοδήματος, η τάση είναι αυτή. Αποκαλυπτική είναι η πρόσφατη βιβλιογραφία για την πολιτική Σρέντερ στη Γερμανία, όπου το πάγωμα, όχι μείωση, των μισθών το διάστημα 2000-2010 είχε ως αποτέλεσμα οι μισθοί και το βιοτικό επίπεδο να έχουν επιστρέψει σε επίπεδα 2003.

Ας παρακάμψουμε, για λίγο, τις καταστροφικές κοινωνικές επιπτώσεις. Μπορεί όντως η Ευρώπη να συναγωνιστεί την Κίνα μέσω τέτοιων επιλογών;

Όχι, θεωρώ ότι όλο αυτό θα οδηγήσει σε αδιέξοδο. Κι αυτό γιατί όπως όλα δείχνουν σε γεωπολιτικό επίπεδο, το διεθνές οικονομικό κέντρο του πλανήτη μετατοπίζεται από την Ευρώπη στην Ασία. Επομένως η Ευρώπη θα δέχεται όλο και λιγότερες ξένες επενδύσεις.

Ήδη η εξέλιξη αυτή άρχισε να καταγράφεται στα αντίστοιχα στατιστικά στοιχεία: την τελευταία τετραετία έχει μειωθεί σημαντικά ο αριθμός των επενδύσεων στην ΕΕ. Το 2008 ο μέσος όρος του συνόλου των ξένων επενδύσεων στην Ευρώπη ήταν στο 45%, ενώ τώρα είναι στο 25%.

Άρα το κλειδί για την ανταγωνιστικότητα και την ανάπτυξη της Ευρώπης, δεν βρίσκεται στην κινεζοποίηση της εργασίας και της οικονομίας …

Σωστά, πρέπει η Ευρώπη να αναζητήσει άλλους δρόμους. Το πρωταρχικό για την Ευρώπη σήμερα είναι να άρει την αντίφαση μεταξύ Βορρά και Νότου, αποκαθιστώντας την ισορροπία μεταξύ πλεονασματικών και ελλειμματικών κρατών-μελών. Έτσι θα εγκαθιδρυθούν συνθήκες ισόρροπης ανάπτυξης στον εσωτερικό καταμερισμό εργασίας της ΕΕ.

Η επιλογή του μοντέλου της άνισης ανάπτυξης στο εσωτερικό της Ευρωπαϊκής Ένωσης, -όπου οι χώρες του Νότου παράγουν μόνο σπίτια, τουρισμό και υπηρεσίες και οι Βόρειες χώρες παράγουν τα πάντα-, και της δανειστικής οικονομίας, κυρίως, στα κράτη-μέλη του Νότου, συνέβαλε στην υπερχρέωση των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων.

Ο ευρωπαϊκός Νότος μετεξελίχθηκε, διαμέσου του δανεισμού, σε οικονομικό σχηματισμό ζήτησης, δεδομένου ότι για παράδειγμα στην Ελλάδα το 74% του ΑΕΠ το 2008 προερχόταν από τη ζήτηση και την καταναλωτική δαπάνη.

Κατ’ αυτόν τον τρόπο, ο Βορράς οργάνωσε τους όρους και τις προϋποθέσεις της άνισης ανάπτυξης Βορρά-Νότου, μεταφέροντας σημαντικούς πόρους από τη νότια στη βόρεια Ευρώπη, είτε διαμέσου της εξόφλησης των δανείων, είτε διαμέσου της κατανάλωσης προϊόντων και υπηρεσιών που ο Νότος εισάγει από τον Βορρά.

Επιπλέον, η επιβολή στις χώρες του Νότου των πολιτικών της «εσωτερικής υποτίμησης» και της ελεγχόμενης χρεοκοπίας από την τρόικα, ως στρατηγική επιλογή της «εγγυημένης» αποπληρωμής των δανείων τους και της μετάβασης των οικονομιών τους σε οικονομίες της προσφοράς, διεύρυναν περαιτέρω το χάσμα μεταξύ Βορρά – Νότου.

Ωστόσο, σήμερα, η γενίκευση, σε διαφορετικό βεβαίως βαθμό, των προβλημάτων (οικονομικών, κοινωνικών, δημοσιονομικών, κλπ) στις οικονομίες του Βορρά και του Νότου, αναδεικνύει την αναγκαιότητα επίλυσης της θεμελιώδους ευρωπαϊκής αντίφασης που συνίσταται στην επιλογή μεταξύ της ιδέας και της στρατηγικής της «ενωμένης Ευρώπης» με την έννοια της ισότητας άνισων χωρών. Το πρόβλημα είναι δομικό και διαχρονικό και η Ευρώπη πρέπει να το λύσει, κατανέμοντας ουσιαστικά την παραγωγική διαδικασία.

Το δεύτερο που πρέπει να κάνει είναι να μπει σε διαδικασία ανάκαμψης, όχι με μύησή της στο μοντέλο κινεζοποίησης με εργασιακούς όρους σαν αυτούς που προωθεί στη νότια Ευρώπη, αλλά με όρους νέας τεχνολογίας, διαχείρισης εργασίας, νέα προϊόντα, έρευνα κ.λπ.,

Εάν η Ευρώπη δεν κινηθεί προς αυτές τις κατευθύνσεις για την άμεση ανάσχεση των τάσεων αποσύνθεσής της, τότε μειονεκτώντας στην τεχνολογική καινοτομία, την παραγωγικότητα και τους διεθνείς γεωπολιτικούς συσχετισμούς, δεν θα αποφύγει μακροπρόθεσμα να μετεξελιχθεί σ’ ένα ελκυστικό τουριστικό προορισμό των πολιτών της Ασίας.

Διαβάστε τη συνέντευξη του Σάββα Ρομπόλη σε ενότητες:

• Κοινωνικό κραχ και άνεργη ανάκαμψη «βλέπει» ο Σ.Ρομπόλης του ΙΝΕ-ΓΣΕΕ

• ΜΕΡΟΣ Α’: Ο υψηλός κατώτατος μισθός δημιουργεί απασχόληση, εξηγεί ο Σάββας Ρομπόλης, ενώ βλέπει την Ευρώπη κατάτι πιο πρόθυμη να εξετάσει πολιτικές αντιλιτότητας

• ΜΕΡΟΣ Β’: Νέοαποικιοκρατικό μοντέλο ανάπτυξης και κινεζοποίηση της εργασίας προτείνει η τρόικα

• ΜΕΡΟΣ Γ’: Άνεργη η ανάκαμψη τα επόμενα χρόνια, ενώ η αγορά εργασίας επέστρεψε στον 19ο αιώνα

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ