Με γερμανική σφραγίδα η συμφωνία της ΕΕ στο πακέτο-λύση για την κρίση χρέους

Κωστούλας Γεώργιος

Σε ένα τελικό σχέδιο για τον μόνιμο μηχανισμό διάσωσης, την αυστηροποίηση του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης και το «Σύμφωνο για το Ευρώ» («Euro Plus Pact») κατέληξαν οι ηγέτες της ΕΕ στη Σύνοδο Κορυφής των Βρυξελλών.

O πρόεδρος της ΕΕ Χέρμαν βαν Ρομπάι, σε δηλώσεις του μετά την ολοκλήρωση των εργασιών της Συνόδου Κορυφής, τόνισε ότι επιτεύχθηκε μια συνολική συμφωνία όσον αφορά τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ESM) και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (EFSF).

Στα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, οι «27» τονίζουν ότι αν και η οικονομική ανάκαμψη στην Ευρώπη βρίσκεται σε καλό δρόμο, οι κίνδυνοι παραμένουν και η ΕΕ πρέπει να συνεχίσει να δρα με αποφασιστικότητα.

«Υιοθετούμε σήμερα ένα πακέτο συνολικών μέτρων που έχουν ως στόχο την ενίσχυση της οικονομικής διακυβέρνησης στην ΕΕ και τη διασφάλιση της σταθερότητας στο σύνολο της Ευρωζώνης», αναφέρεται το κείμενο των συμπερασμάτων.

Οι «27» δεσμεύονται να προχωρήσουν σε οικονομικές μεταρρυθμίσεις που θα στηρίξουν την απασχόληση και την ανάπτυξη και επιπλέον, δεδομένου, ότι 24 από τα 27, κράτη μέλη της ΕΕ παρουσιάζουν υπερβολικά ελλείμματα, οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων δεσμεύονται να συγκρατήσουν τις κρατικές δαπάνες, με στόχο, ως το 2015, κανένα κράτος της ΕΕ να μην έχει έλλειμμα πάνω από το 3% του ΑΕΠ.

Η επικύρωση των αποφάσεων της 11ης Μαρτίου για την Ελλάδα (επιμήκυνση αποπληρωμής και μείωση επιτοκίου στο τμήμα του δανείου που αναλογεί στις χώρες της Ευρωζώνης – 80 δισ. ευρώ) θα γίνει τον Ιούνιο.

Σε ό,τι αφορά την αγορά ομολόγων από τον προσωρινό μηχανισμό (EFSF), θέμα που ενδιαφέρει άμεσα τη χώρα μας, εγκρίθηκε η απόφαση για παρέμβαση του μηχανισμού στην πρωτογενή αγορά, δηλαδή κατά την έκδοση, όταν κριθεί αναγκαίο και υπό αυστηρές προϋποθέσεις.

Σύμφωνο για το Ευρώ

Οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων της ΕΕ συμφώνησαν επίσης να εγκρίνουν το «Σύμφωνο για το Ευρώ», με στόχο την ενίσχυση της Νομισματικής Ένωσης και τον καλύτερο συντονισμό των οικονομικών πολιτικών, προσέθεσε.

Στο «Σύμφωνο για το Ευρώ» θα συμμετέχουν, πέραν των 17 χωρών της Eυρωζώνης, και έξι ακόμη χώρες της ΕΕ. Πρόκειται για τη Δανία, την Πολωνία, την Βουλγαρία, τη Ρουμανία, τη Λιθουανία και τη Λετονία. Αργότερα θα ενταχθεί στο Σύμφωνο και η Τσεχία. Εκτός μένουν πλέον μόνο η Βρετανία, η Σουηδία και η Ουγγαρία.

Οι «μη- ανταγωνιστικές χώρες» θα αναλαμβάνουν ετήσιες δεσμεύσεις για την αύξηση των ορίων συνταξιοδότησης, τη σύνδεση των μισθών με την παραγωγικότητα και την τροποποίηση των προβληματικών δημοσιονομικών πρακτικών.

Οι 23 χώρες που προσυπογράφουν το Σύμφωνο δεσμεύονται ότι θα παρουσιάσουν, το συντομότερο δυνατό, συγκεκριμένους στόχους και δράσεις για να βελτιώσουν την ανταγωνιστικότητα των οικονομιών τους.

Οι δράσεις αυτές θα εντάσσονται στα εθνικά προγράμματα σταθερότητας και Σύγκλισης και στα Εθνικά Προγράμματα Μεταρρυθμίσεων. Τα προγράμματα θα υποβάλλονται κάθε Απρίλιο και θα αξιολογούνται τον Ιούνιο από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο.

Μηχανισμός ευρω-στήριξης

Οι ηγέτες της ΕΕ συμφώνησαν να προχωρήσουν σε τροποποίηση της Συνθήκης της ΕΕ, ώστε να ενσωματωθούν οι αλλαγές που αφορούν στον ESM και να υπογραφεί η τροποποιημένη Συνθήκη μέχρι τα τέλη Ιουνίου.

Αποφασίστηκε η αναθεώρηση της Συνθήκης για την ενίσχυση του μηχανισμού ESM και του προσωρινού EFSF, ενώ παράλληλα εγκρίθηκε η χρηματοδότησή τους.

Στόχος είναι να επισπευθούν οι διαδικασίες ώστε να επισφραγισθεί η συμφωνία για τους μηχανισμούς στήριξης, τόσο τον για σημερινό όσο και τον μελλοντικό μέχρι τα τέλη Ιουνίου.

Εν τω μεταξύ, υπάρχουν «τεχνικές λεπτομέρειες» που πρέπει να καθοριστούν από τους υπουργούς Οικονομικών, ενώ το συνολικό πακέτο μέτρων πρέπει να εγκριθεί από τα εθνικά κοινοβούλια.

Οι οριστικές αποφάσεις για τον προσωρινό μηχανισμό και ειδικότερα για τις προϋποθέσεις λειτουργίας του καιτον τρόπο χρηματιοδότησής του μετατίθενται για τον Ιούνιο, εν μέσω έντονης αβεβαιότητας για τις πολιτικές εξελίξεις στη Γερμανία και την Φινλανδία, την ίδια ώρα που η Πορτογαλία, όπου έπεσε η κυβέρνηση και θα γίνουν εκλογές το επόμενο διάστημα, είναι στον προθάλαμο του μηχανισμού ευρωδιάσωσης.

Γερμανική επικράτηση

Η Γερμανία κατάφερε τελικά να γίνει αποδεκτό το αίτημά της για τον «επιμερισμό» της συνεισφοράς της στο μόνιμο μηχανισμό στήριξης (ESM) που θα τεθεί σε ισχύ από το 2013.

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αποδέχθηκε τη γερμανική πρόταση να μοιραστεί το ποσό που της αναλογεί στον μηχανισμό διάσωσης σε πέντε ετήσιες δόσεις που θα αρχίσει να καταβάλει από τον Ιούλιο του 2013.

Ο νέος μηχανισμός που το 2013 θα διαδεχθεί το Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (EFSF – ο υφιστάμενος προσωρινός μηχανισμός) θα διαθέτει 700 δισεκατομμύρια ευρώ. Από αυτά 620 δισεκατομμύρια θα έχουν τη μορφή εγγυήσεων και τα υπόλοιπα 80 δισεκατομμύρια θα είναι καταβεβλημένα κεφάλαια.

Το μερίδιο της Γερμανίας σε αυτό είναι 22 δισεκατομμύρια ευρώ. Το αρχικό σχέδιο προέβλεπε την καταβολή του 50% του ποσού εφάπαξ το 2013 και τα υπόλοιπα σε τρεις ετήσιες δόσεις. Η Γερμανία ήθελε να μοιραστεί το ποσό αυτό σε πέντε ισόποσες δόσεις και το πέτυχε.

Έτσι από το 2013 θα πρέπει το Βερολίνο να καταβάλει κάθε χρόνο και μέχρι το 2017 4,3 δισεκατομμύρια ευρώ.

Η συμφωνία αυτή εγείρει ανησυχίες για το κατά πόσον ο μόνιμος μηχανισμός στήριξης (ESM) θα έχει την ανώτερη δυνατή αξιολόγηση («ΑΑΑ») ή τελικά θα διαθέτει λιγότερα από 500 δισ. ευρώ για την διάσωση όσως χωρών της Ευρωζώνης πιθανώς να το χρειασθούν.

Το κυμαινόμενο επιτόκιο δανεισμού θα υπολογίζεται στο κόστος χρηματοδότησης συν 2% για τα δάνεια ως τριετούς διάρκειας και συν 3% για τα δάνεια με διάρκεια πέραν της τριετίας.

Επιπλέον, οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης συμφώνησαν να μειώσουν το αρχικό κεφάλαιο του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας περιορίζοντας τις συνεισφορές σε ρευστό μετά την άρνηση της Γερμανίας να καταβάλει άμεσα το μερίδιο που της αναλογεί.

Οι ηγέτες της ΕΕ δέχτηκαν τη γερμανική πρόταση να μειωθεί η αρχική συνεισφορά για το καταβεβλημένο κεφάλαιο στα 16 δισ. ευρώ από το αρχικό ποσό των 40 δισ. ευρώ που είχε συμφωνηθεί στη συνάντηση των υπουργών Οικονομικών της Ευρωζώνης (Eurogroup) στις 21 Μαρτίου.

Ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας (ESM) θα διαθέτει συνολική πραγματική δανειοδοτική ικανότητα ύψους 500 δισ. ευρώ. Ωστόσο θα ξεκινήσει με 16 δισ. ευρώ καταβεβλημένο κεφάλαιο το 2013, αντί για 40 δισ. ευρώ. Επιπλέον κεφάλαια 16 δισ. ευρώ θα καταβάλλονται κάθε χρόνο για διάστημα πέντε ετών μέχρι ο μηχανισμός να φτάσει τα 80 δισ. ευρώ.

Από την πλευρά του, ο πρόεδρος του Eurogroup Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, δήλωσε νωρίτερα την Παρασκευή ότι «ήταν μία δύσκολη συζήτηση με τη Γερμανία. Η Γερμανία ανακάλυψε ότι με τη συμβιβαστική λύση που συμφωνήθηκε την περασμένη Δευτέρα θα έπρεπε να πληρώσει πάρα πολλά. Έτσι, έπρεπε να τακτοποιήσουμε το θέμα».

Σε ό,τι αφορά την οικονομική διακυβέρνηση οι «27» συμφώνησαν επί της ουσίας στην εφεξής αυστηρή επιτήρηση των οικονομιών τους από την ΕΕ, και την επικέντρωση της προσοχής τους όχι μόνο στη δημοσιονομική σταθερότητα, αλλά και στην ανταγωνιστικότητα των οικονομιών τους.

Προς τον σκοπό αυτό θέσπισαν -και μέσω του Συμφώνου για το Eυρώ- ένα δεσμευτικό πλαίσιο υποχρεώσεων, αλλά και κυρώσεων προς τις απείθαρχες δημοσιονομικώς χώρες.

Ως προς τους μηχανισμούς για την αντιμετώπιση των κρίσεων, οι «27» συμφώνησαν πως ο υπάρχων θα έχει δανειοδοτική ικανότητα της τάξεως των 440 δισ. ευρώ, (έναντι 250 δισ. σήμερα) και ότι ο μόνιμος που θα τεθεί σε λειτουργία το 2013 θα έχει δανειοδοτική ικανότητα της τάξεως των 500 δισ ευρώ.

Αγορά ομολόγων και συμμετοχή ιδιωτών σε αναδιάρθρωση

Οι «27» συμφώνησαν επίσης ότι ο προσωρινός μηχανισμός (EFSF) θα μπορεί να παρεμβαίνει, όταν κρίνεται αναγκαίο, και υπό αυστηρές προϋποθέσεις στην πρωτογενή αγορά κρατικών ομολόγων.

Η αύξηση της συνεισφοράς κάθε χώρας θα καθοριστεί μέσα στο επόμενο διάστημα, διότι η Φινλανδία βρίσκεται σε προεκλογική περίοδο και η κυβέρνησή της δεν μπορούσε να δεσμευθεί.

Η κεφαλαιακή βάση του μόνιμου ευρωμηχανισμού θα είναι ύψους 80 δισ. ευρώ, τα οποία, τα κράτη μέλη της ζώνης του ευρώ θα καταβάλουν σε πέντε ισόποσες δόσεις, από το 2013 ως το 2017. Αν ωστόσο απαιτηθεί επιτάχυνση των συνεισφορών, τα κράτη μέλη συμφώνησαν πως θα ανταποκριθούν θετικά.

Ο μηχανισμός θα μπορεί να παρεπεμβαίνει υπό αυστηρές προϋποθέσεις στην αγορά κρατικών ομολόγων, ενώ για πρώτη φορά προβλέπεται και η εμπλοκή και των ιδιωτών ομολογιούχων, οι οποίοι θα επωμίζονται μέρος τους κόστους σε ενδεχόμενο αναδιάρθρωση του χρέους μιας χώρας.

Η συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα θα αποφασίζεται κατά περίπτωση. Η φύση και το εύρος της συμμετοχής θα καθορίζεται κατά περίπτωση και θα εξαρτάται από το αποτέλεσμα μιας ανάλυσης για τη βιωσιμότητα του κρατικού χρέους της ενδιαφερόμενος χώρας, την οποία θα εκπονεί η Επιτροπή και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα.

Άν η ανάλυση καταλήξει στο συμπέρασμα ότι το κρατικό χρέος δεν είναι βιώσιμο, το κράτος μέλος που λαμβάνει οικονομική ενίσχυση θα υποχρεώνεται να ξεκινήσει διαπραγματεύσεις με τους επενδυτές του, προκειμένου να διασφαλίσει τη συμμετοχή τους στην αποκατάσταση της βιωσιμότητας του χρέους.

Τα κράτη μέλη της Ευρωζώνης που θα προσφεύγουν στο μηχανισμό θα δανείζονται υπό αυστηρές προϋποθέσεις και θα εφαρμόζουν ένα αυστηρό πρόγραμμα οικονομικής προσαρμογής το οποίο θα αποφασίζεται μαζί με την τρόικα.

Οι αποφάσεις θα λαμβάνονται ομόφωνα από το πολιτικό διοικητικό Συμβούλιο του EMS, το οποίο θα αποτελείται από τους υπουργούς Οικονομικών της Ευρωζώνης.

Τέλος, οι «27», αποφάσισαν τη διεξαγωγή αυστηρότερων τεστ αντοχής για τις τράπεζες, καθώς και «φιλόδοξα και εξειδικευμένα» σχέδια, τα οποία θα προβλέπουν το ενδεχόμενο ανακεφαλαίωσης, αν εντοπιστούν νέες «μαύρες τρύπες» στον χρηματοπιστωτικό τομέα.

Σημειώνεται, πάντως, ότι στην ΕΕ αλλά και στις αγορές επικρατεί έντονη αβεβαιότητα για τις πολιτικές εξελίξεις στη Φινλανδία, εν όψει των επικείμενων εθνικών εκλογών στις 17 Απριλίου, ενώ στη Γερμανία η Άνγκελα Μέρκελ ετοιμάζεται να δώσει μία δύσκολη και μάλλον χαμένη εκλογική μάχη στο κρατίδιο της Βάδης-Βυτεμβέργης την ερχόμενη Κυριακή.

Έστι, παρά τις φραστικές διακηρύξεις αποφασιστικότητας, τους επόμενους μήνες το πολιτικό περιβάλλον θα παραμείνει ρευστό, την ίδια ώρα που η Πορτογαλία είναι στον προθάλαμο του μηχανισμού ευρω-στήριξης και η Ιρλανδία χρειάζεται επιπλέον κεφάλαια για τη στήριξη των τραπεζών της χώρας.

Άλλωστε, στα συμπεράσματα της Συνόδου Κορυφής δεν υπάρχει αναφορά για την Πορτογαλία και την Ιρλανδία, κάτι που δείχνει, σε συνδυσμό με την αναβολή των αποφάσεων για τον προσωρινό μηχανισμό (EFSF), ότι ουσιαστικά δεν επιτεύχθηκε μία πλήρης συμφωνία σε ένα συνολικό πακέτο μέτρων για τη αντιμετώπιση της κρίσης χρέους και βεβαίως ότι οι οριστικές αποφάσεις μετατίθενται για τον Ιούνιο.

Το θέμα είναι πλέον πως θα αντιδράσουν οι αγορές από την ερχόμενη Δευτέρα.

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ