19o ΦΝΘ: Τουρίστες σε σαφάρι, τζαζ φόνος και ένας μετανοημένος αναρχικός

Ανταπόκριση: Αγγελική Στελλάκη

Το 19ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης συνεχίζεται με ενδιαφέρουσες θεματικές και αφιερώματα, αλλά και ντοκιμαντέρ που έχουν στόχο να προκαλέσουν και ίσως και να ενοχλήσουν.

Ένα από αυτά είναι το Σαφάρι του Ούλριχ Ζάιντλ. Αφού μπήκε στα υπόγεια των Αυστριακών αποκαλύπτοντας τα όσα -σοκαριστικά- κρύβουν εκεί, ο σκηνοθέτης ακολουθεί Γερμανούς και Αυστριακούς τουρίστες που διασχίζουν τη σαβάνα σε αναζήτηση θηράματος.

Με τη μνήμη του Αμερικανού τουρίστα που σκότωσε λιοντάρι σε προστατευόμενη περιοχή στην Ζιμπάμπουε να είναι ακόμα νωπή, το ντοκιμαντέρ του Ζάιντλ μοιάζει ακόμα πιο γκροτέσκο και εξοργιστικό. Αυτός είναι ακριβώς ο στόχος του.

Ο Ζάιντλ δεν στρέφει την κάμερά του μακριά από αυτά που μπορεί να μας ενοχλήσουν (είναι συγκλονιστική η σκηνή όπου οι ντόπιοι γδέρνουν μια ζέβρα που μόλις έχει σκοτώσει κάποιος τουρίστας), ενώ παράλληλα προσπαθεί να μας βάλει στο μυαλό αυτών των τουριστών – κυνηγών και της -συχνά παράλογης- λογικής τους, συνδέοντας την αγάπη τους για το κυνήγι με την αγάπη τους για τα όπλα, ακόμα και με το ρατσισμό.

Οι κυνηγοί μπορούν να κάθονται και να πίνουν μπίρες με τις ώρες περιμένοντας το θήραμα να έρθει σε αυτούς ή άλλοι το σκοτώνουν, στήνοντάς το για μια φωτογραφία και λέγοντας ο ένας στον άλλο «Hunter’s Hail» (συγχαίροντας δηλαδή ο ένας τον άλλο για το «καλό» κυνήγι).

Ο Ζάιντλ τούς βάζει να αφηγούνται τις ιστορίες τους κάτω από τα κεφάλια αφρικανικών ζώων, ενώ παράλληλα δείχνει και τη ζωή των Αφρικανών που φαίνεται να είναι οι μόνοι που καταναλώνουν το κρέας του ζώου που οι τουρίστες έχουν σκοτώσει -με τον Ζάιντλ να στέλνει και σε όλους τους κρεατοφάγους ένα επιπλέον μήνυμα;

Σίγουρα ένα ντοκιμαντέρ που ενοχλεί -υπήρξαν και κάποιες αποχωρήσεις από το Ολύμπιον λόγω της σκληρότητάς του- κυρίως λόγω του τρόπου που ο Ζάιντλ κινηματογραφεί: επιλέγοντας να παρουσιάσει τα πιο σκληρά και άσχημα στοιχεία της ανθρώπινης φύσης.

Ο Τσάρλι Σίσκελ, σκηνοθέτης (μαζί με τον Τζον Μαλούφ) του εξαιρετικού ντοκιμαντέρ Finding Vivian Maier αποφασίζει να πάρει συνέντευξη από τον Ουίλιαμ Πάουελ, έναν άνδρα στα 60κάτι του που στις αρχές της δεκαετίας του 1970 έγραψε τον «Τσελεμεντέ του Αναρχικού», βιβλίο που περιελάμβανε συνταγές για κατασκευή εκρηκτικών και συνδέθηκε με πράξεις βίας και τρομοκρατίας.

Ο Πάουελ, ο οποίος λίγα χρόνια μετά τη συγγραφή του βιβλίου άρχισε να ασχολείται με παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες, είναι απρόθυμος αρχικά να παραδεχθεί τον αρνητικό αντίκτυπο που είχε το βιβλίο του -το οποίο έγραψε χρησιμοποιώντας αρχεία του στρατού στα οποία είχε πρόσβαση ο καθένας και χωρίς ιδιαίτερες γνώσεις για τα όσα έγραφε.

Ο Σίσκελ ξεκινά τις συνεντεύξεις του έχοντας ως δεδομένο ότι το βιβλίο του Πάουελ έκανε κακό και πιέζοντάς τον συνεχώς να παραδεχτεί το λάθος του.

Είναι μία επίμονη πρακτική που θα εκνευρίσει αρκετούς θεατές, ιδιαίτερα αφού ο Πάουελ μοιάζει να είναι ένας εξαιρετικά φιλήσυχος άνθρωπος. Από την άλλη, ο σκηνοθέτης σκιαγραφεί επιτυχώς το πορτρέτο ενός ανθρώπου που βρίσκεται σε άρνηση και ελπίζει το βιβλίο να… εξαφανιστεί από μόνο του. Η πίεση του Σίσκελ θυμώνει τον Πάουελ, τον φέρνει σε δύσκολη θέση, τον προκαλεί, τον προβληματίζει. Νόμιμο είναι. Δεν ξέρω, όμως, αν είναι και ηθικό.

Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα ντοκιμαντέρ της χθεσινής ημέρας ήταν το «Τον έλεγα Μόργκαν» για τον τρομπετίστα της τζαζ, Λι Μόργκαν. Το ντοκιμαντέρ του Κάσπερ Κόλιν δεν αφηγείται μόνο την ιστορία της δολοφονίας του σε ένα τζαζ κλαμπ της Νέας Υόρκης από τη σύζυγό του, αλλά και την ιστορία μιας ολόκληρης εποχής: μιας εποχής με μουσική, μιας εποχής σημαντικής για το κίνημα των δικαιωμάτων των Αφροαμερικανών.

Με εντυπωσιακές φωτογραφίες, χρήση της μοναδικής συνέντευξης που έδωσε για το θέμα η Έλεν Μόργκαν, σύζυγος του Λι, και συνεντεύξεις με φίλους του διάσημου μουσικού, ο σκηνοθέτης φτιάχνει μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα ιστορία εγκλήματος και παράλληλα ενός μουσικού κινήματος που ο ίδιος ο Λι Μόργκαν ήθελε να αποκαλείται «μαύρη κλασική μουσική».

Σήμερα, Τετάρτη, το Φεστιβάλ συνεχίζεται με -μεταξύ άλλων- τη δωρεάν προβολή (στο πλαίσιο του αφιερώματος για τις μειονότητες) του ντοκιμαντέρ Φλεγόμενη Γυναίκα για την πρώτη τρανσέξουαλ πυροσβέστη της Νέας Υόρκης, το Σαντοάγια μια ιστορία αγάπης στη ζωή της επαρχίας, αλλά και μια ιστορία εξαφάνισης, με τα ελληνικά The Extra Mile και Πού Είσαι Σινγκάλ; που συμμετέχει και στο Διαγωνιστικό Τμήμα του Φεστιβάλ -το οποίο για πρώτη φορά παρουσιάστηκε φέτος- και με το Dawson City: Παγωμένος Χρόνος, που περιλαμβάνει ντοκουμέντα για την ιστορία του Ντόσον Σίτι.

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ