Γιάννης Καλπούζος: H ανθρωπιά είναι η μεγαλύτερη επανάσταση του ανθρώπου

Η μεγάλη έρευνα που έκανε έδειξε πως «η ανθρωπιά είναι η μεγαλύτερη επανάσταση του ανθρώπου». Ο Γιάννης Καλπούζος, συγγραφέας του Ιμαρέτ (2008), για το οποίο τιμήθηκε με το Βραβείο Αναγνωστών του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου, μίλησε στη δημοτική βιβλιοθήκη Αγίου Δημητρίου και στο in.gr για τη σημασία της συνύπαρξης διαφορετικών πολιτισμών και θρησκειών, για τη ζωή και τις συνήθειες στην Άρτα από το 1854 ως το 1882, αλλά και για τη δημιουργική πρόκληση με την οποία έρχεται αντιμέτωπος.

Ο συγγραφέας, που έχει δηλώσει ότι τον ενδιαφέρει η έννοια του ελληνισμού στις εσχατιές του, σημειώνει για το Ιμαρέτ πως έχει ως στόχο «να δείξει τα στοιχεία που ενώνουν τους λαούς». Αναφερόμενος στη διαδικασία εξεύρεσης στοιχείων για τη συγγραφή του βιβλίου επισημαίνει πως χρειάστηκε περίπου τρία χρόνια.

«Ξεκίνησα μια πολύ μεγάλη έρευνα που για να ολοκληρωθεί χρειάστηκε να ανατρέξω σε όλους τους περιηγητές που πέρασαν από την Άρτα την εποχή εκείνη, σε ιστορικά βιβλία, σε λαογραφικά βιβλία, σε βιβλία για την αρχιτεκτονική, την ιατρική, μελέτησα και στίχους τραγουδιών. Όλα αυτά δείχνουν το κλίμα και πώς σκέφτονται οι άνθρωποι της εποχής, για να μεταφερθεί ο αναγνώστης εκεί και να γνωρίσει καταστάσεις», σημειώνει.

Μιλώντας για τον τρόπο ζωής στην Άρτα, την εποχή στην οποία αναφέρεται το βιβλίο του, κοιτάζει προς το δρόμο που γεφυρώνει διαφορές.

«Και οι τρεις φυλές (Έλληνες, Τούρκοι και Εβραίοι) στην Άρτα μιλούσαν ελληνικά, ακόμη και οι Οθωμανοί. Το βιβλίο προσπαθεί να δείξει κοινά έθιμα, συνήθειες, νοοτροπίες, ακόμη και τα κοινά στοιχεία των θρησκειών, όπως η Παλαιά Διαθήκη που είναι σχεδόν ταυτόσημη και στις τρεις θρησκείες. Οι διαφορές όμως έχουν να κάνουν με τη θρησκεία κυρίως προς άλλες κατευθύνσεις, όπως η πίστη προς έναν διαφορετικό Θεό. Κατά τα άλλα, τα έθιμα είναι κοινά. Ανταλλάσσουν επισκέψεις και δώρα. Το Πάσχα οι χριστιανοί έδιναν κόκκινα αυγά στους μουσουλμάνους και οι μουσουλμάνοι έδιναν μπακλαβάδες στους χριστιανούς », επισημαίνει, ενώ στρέφει το βλέμμα του και προς τις «κακές συνήθειες».

«Μια κάκιστη εντύπωση που σοκάρει πολλούς όταν διαβάζουν το Ιμαρέτ είναι ένα έθιμο που είχαν στον Κάμπο της Άρτας. Υπήρχε μέχρι το 1975 η λεγόμενη σκυλοκνιά , δηλαδή σκυλοκούνια, όπου έδεναν τα σκυλιά σε ένα χοντρό σκοινί, τα στριφογύριζαν και μετά έπεφταν σε ένα λάκκο με νερό. Τα καλά όμως ήταν πολλά. Έξω από κάθε τούρκικο σπίτι θα έβλεπες ένα πιάτο με νερό και φαγητό για τα αδέσποτα ή θα έβλεπες να κοιλαίνουν τις ταφόπλακες για να συγκρατείται το νερό της βροχής για να πίνουν τα πουλιά», αναφέρει.

Ο συγγραφέας μιλά και για το συμπέρασμα στο οποίο κατέληξε μέσα από την έρευνα. «Μετά τις μεταρρυθμίσεις που έγιναν στην Οθωμανική Αυτοκρατορία με το λεγόμενο Τανζιμάτ, που ξεκίνησε το 1839 και συνεχίστηκε το 1856 με το Σουλτανικό Φιρμάνι Χάτι Χουμαγιούν, δόθηκαν ελευθερίες προς την κατεύθυνση της ισονομίας των Χριστιανών. Θρησκευτικές ελευθερίες που δείχνουν πως οι λαοί έβρισκαν πάντα τους κώδικες εκείνους για να συνυπάρξουν και να δημιουργούνται σχέσεις, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει πως δεν υπήρχαν και διαμάχες, ειδικά σε περιόδους που έχουμε εντάσεις, όπως στις τρεις επαναστάσεις από το 1854 μέχρι το 1882 στην Ήπειρο», επισημαίνει, και προσθέτει:

«Ένα από τα βασικά νοήματα του Ιμαρέτ είναι η συνύπαρξη διαφορετικών φυλών, διαφορετικών πολιτισμών και βέβαια σήμερα έχει να κάνει με οποιαδήποτε άλλη διαφορετικότητα σωματική ή πνευματική».

Σχολιάζοντας τον τρόπο ζωής των γυναικών και των νέων την εποχή εκείνη, ο Γιάννης Καλπούζος υποδεικνύει οπισθοδρομικά στοιχεία. «Οι γυναίκες ζουν έγκλειστες στα σπίτια, πολύ περισσότερο οι Μουσουλμάνες. Το ίδιο ισχύει και για τις Ελληνίδες, με περισσότερες όμως ελευθερίες στη μεγαλοαστική τάξη, γιατί υπάρχει κι αυτή. Οι Τουρκάλες παρατηρούν τον κόσμο μέσα από τα γυαλί ζώντας στα λεγόμενα Σαχνισιά, που είναι οι υπερυψωμένοι εξώστες κλειστοί πανταχόθεν αλλά με τζάμια. Τα νέα παιδιά είναι πάντα υπό την καθοδήγηση των γονιών τους, ακόμη και τα αγόρια για τα οποία αποφάσιζαν ποια θα παντρευτούν», αναφέρει, ενώ ανάμεσα στο τότε και στο τώρα εντοπίζει μια βασική διαφορά στον τρόπο αντίληψης της ιστορίας: «Τότε οραματίζονταν το μέλλον, έβλεπαν την ιστορία από τα χρόνια τους προς εμάς και όχι όπως εμείς που την αντιμετωπίζουμε από το σήμερα προς τα πίσω».

Το Ιμαρέτ για τον Γιάννη Καλπούζο δεν είναι απλά ιστορία, είναι γεγονότα της καθημερινότητας σε μια περίοδο που «δεν απουσιάζουν και οι ακραίες συμπεριφορές εθνικιστικής μισαλλοδοξίας».

Όπως αναφέρει, τα ιστορικά γεγονότα «είναι πολύ εύκολο να τα βρεις. Ο συγγραφέας που θα κάνει λάθος σε αυτά δεν κάνει καλή δουλειά», λέει, και μιλά για την «υποχρέωση» που έχει απέναντι στο αναγνωστικό κοινό.

«Όταν ένας συγγραφέας γράφει ένα επιτυχημένο βιβλίο, το μεγάλο στοίχημα είναι να συνεχίσει να γράφει καλά βιβλία και μην πει »τέρμα». Υπάρχουν ταλαντούχοι άνθρωποι που χάθηκαν μέσα σε αυτό. Εγώ το είδα ως δημιουργική πρόκληση, νιώθω υποχρέωση προς τους αναγνώστες να δίνω τον καλύτερό μου εαυτό. Στο τελευταίο μου βιβλίο αφιέρωνα 20 ώρες την ημέρα», σημειώνει ο κ. Καλπούζος που γράφει με οδηγό το συναίσθημα και με τους ηπειρώτικους ήχους στο μυαλό του.

Ελισάβετ Σταμοπούλου

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ