«Πέντε χρόνια με την Μύρτιδα» στο Μουσείο της Ακρόπολης

Η Μύρτις, το 11χρονο κοριτσάκι από την Αθήνα του 5ου π.Χ. αιώνα, συμπληρώνει φέτος πέντε χρόνια από την «εμφάνιση» και παρουσίασή της στον σύγχρονο κόσμο, μετά την ανασύνθεση του προσώπου της, από τον καθηγητή ορθοδοντικής του Πανεπιστημίου Αθηνών Μανώλη Παπαγρηγοράκη, σε συνεργασία με ομάδα επιστημόνων διαφόρων ειδικοτήτων.

Με την ευκαιρία των πέμπτων γενεθλίων της, πραγματοποιείται ημερίδα με τίτλο «Πέντε χρόνια με την Μύρτιδα», στις 13 Μαΐου 2015, στο Μουσείο τηςΑκρόπολης. Συμμετέχουν ακαδημαϊκοί, καθηγητές Πανεπιστημίων, Έλληνες επιστήμονες διαφορετικώνπεδίων.

Η θεματολογίαπου θα αναπτύξουν «Μορφή, ταφή ή καύση και η καθημερινή ζωή στην Αθήνα του 5ου αιώνα» υπενθυμίζει «την κοινή ανθρώπινη μοίρα, τον θάνατο, αλλά ταυτόχρονα και την ήττα του θανάτου μέσω της μνήμης της μορφής» τονίζουν οι διοργανωτές.

Η ημερίδα θα μεταδοθεί ζωντανά, μέσω live streaming, από το ΑΠΕ-ΜΠΕ.

Ενδεικτικάονόματα από τους συμμετέχοντες είναι ο καθηγητής αρχιτεκτονικής Μανόλης Κορρές, που θα μιλήσει με θέμα «Πρόσωπο: στις λέξεις, στις μορφές, με σάρκα και οστά», ο Γιώργος Παξινός, καθηγητής νευροεπιστημών Πανεπιστημίου του Σίδνεϊ, θα εστιάσει στη «Συνεισφορά των αρχαίων Ελλήνων στη σύγχρονη αντίληψη του εγκεφάλου και της νόησης».

Ο αρχαιολόγος Κωνσταντίνος Σουέρεφ, προϊστάμενος τηςΙΒ΄ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, γιατις«Αναπλάσεις της αθωότητας»,ο Γιώργης Γιατρομανωλάκης, καθηγητής κλασικής φιλολογίας, με θέμα «Εκ της τέφρας της Ιστορίας: Αναγέννηση και έκλαμψη του φθαρτού». Ο αρχιμανδρίτης Χρυσόστομος Παπαθανασίου για την «Ταφή ή καύση νεκρών», ο Δημήτρης Φατούρος, στέλεχος πληροφόρησης του ΟΗΕ στις Βρυξέλλες, με θέμα «Μύρτις: Μία εκπρόσωπος των Ηνωμένων Εθνών στην Αρχαία Αθήνα και η συνεργασία της με τον Κόφι Ανάν» και πολλοί ακόμα ομιλητές.

Η ημερίδα τελεί υπό την αιγίδα του Πανεπιστημίου Αθηνών, της Νορβηγικής Πρεσβείας της Αθήνας και του ΟΗΕ που την ανακήρυξε, με την πρώτη της εμφάνιση το 2010, σε «Φίλη των Στόχων της Χιλιετίας».

Η Μύρτις

Η Μύρτις κοιτάζει τον κόσμο και τους ηγέτες της γης με τα ορθάνοιχτα μάτια της και το ελαφρό της μειδίαμα και σαν «πρέσβειρα» των Ηνωμένων Εθνών φέρνει από την αρχαιότητα στον21ο αιώνα,πανανθρώπινο μήνυμα κατά της φτώχειας και της παιδικής θνησιμότητας από τυφοειδή πυρετό.

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, 500.000 έωςκαι 700.000 άνθρωποι πεθαίνουν ετησίως από τυφοειδή πυρετό και σχεδόν εννέα εκατομμύρια παιδιά κάτω των πέντε ετών χάνουν τη ζωή τους από ασθένειες που μπορούν να προληφθούν και να θεραπευτούν.

Η μικρή Μύρτις πέρασε από αυτόν τον κόσμο πριν 2.500 χρόνια και τον αποχαιρέτησε μόλις 11 ετών, θύμα κι αυτή του τυφοειδούς πυρετού, στον λοιμό που έπληξε την αρχαία Αθήνα και υπολογίζεται ότι αποδεκάτισε το ένα τρίτο του πληθυσμού, κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού Πολέμου.

Υπενθυμίζεται ότι το κρανίο της βρέθηκε μαζί με τους σκελετούς περίπου 150 ενηλίκων και παιδιών, στον λεγόμενο «τάφο του λοιμού». Ήρθε στο φως σε αρχαιολογικές ανασκαφές για τις εργασίες του μετρό στον Κεραμεικό, το 1994-1995. Τα πτώματα είχαν στοιβαχτεί πρόχειρα στον λάκκο, βιαστικά, χωρίς το τελετουργικό της ταφής των αρχαίων Ελλήνων, όπως έχει περιγράψει η αρχαιολόγος Έφη Μπαζιωτοπούλου-Βαλαβάνη, που ανέσκαψε και βρήκεαυτόν τον ομαδικό τάφο.

Εμπνευστής της «αναβίωσης» της Μύρτιδας και ψυχή του διεπιστημονικού εγχειρήματος, είναι ο Μανώλης Παπαγρηγοράκης. Το ότι το κρανίο ήταν ατόφιο, έλειπε μόνο το ρινικόν οστούν, είχε και τα 28 δόντια της, καθώς και -κάτι αρκετά σπάνιο σύμφωνα με τους ειδικούς- υπήρχαν μαζί με τα μόνιμα και νεογιλά δόντια, έκανε δυνατή την έρευνα και την ανάπλαση του προσώπου της.

Η Αυγή

Μετά τη Μύρτιδα, οΈλληνας καθηγητής ορθοδοντικής ολοκλήρωσε την ψηφιακή ανάπλαση δύο ακόμα προσώπων: της Αυγής, μιας γυναίκαςτου 7.000 π.Χ,που βρέθηκε στο σπήλαιο της Θεόπετραςστα Τρίκαλα, από τη σπηλαιολόγο Αικατερίνη Κυπαρίση και της Ηδύλης, ενός κοριτσιού 5,5 ετών από τις Φερές Μαγνησίας, που εκτίθεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Βόλου και χρονολογείται στο δεύτερο μισό του 5ου αιώνα π.Χ.

Η Αυγή, όπωςτην ονόμασαν συμβολικά, είναι έτοιμη. Ολοκληρώθηκε και το «χτίσιμο» του προσώπου της από τον Όσκαρ Νίλσον του Μουσείου Βάσα της Στοκχόλμης, με τον οποίον, ο καθηγητής Μ. Παπαγρηγοράκηςσυνεργάστηκε και για την Μύρτιδα.

Μετά την επιστημονική δημοσίευσή της, θα ακολουθήσει η έκθεσή της. «Έχουμε αναλύσει την Αυγή από πάρα πολλές ιατρικές ειδικότητες. Ορθοπεδικού, ενδοκρινολόγου, ακτινολόγου κ.ά, γιατί υπάρχουν μερικά στοιχεία που για μας ήταν πρωτόγνωρα» λέει ο κ. Παπαγρηγοράκης, ο οποίος από την πλευρά του ορθοδοντικού, προσδιορίζει την ηλικία τηςΑυγής ως 18 ετών.

«Το κρανίο της είναι σε καλή κατάσταση και παρόλο που λείπουν κάποια δομικά στοιχεία, το αποτέλεσμα τείνει προςτην πραγματικότητα. Είναι εντελώς διαφορετική από τη Μύρτιδα. Κατ’ αρχήν πρόκειται για γυναίκα 18 ετών, που έζησε στη μεσολιθική εποχή. Η μορφή της, όμως δεν είναι και τόσο… εκλεπτυσμένη».

Όσο για την Ηδύλη, τη μικρή Φεραία, «βρέθηκε σε κιβωτιόσχημο τάφο, μαζί με τα κτερίσματά της. Οπατέρας της, έγραψε ένα ποίημα σε μια επιτύμβια στήλη από την οποία έλειπε το πάνω μέρος όπου αναγραφόταν το όνομα της νεκρής. Έτσι, την βάφτισα Ηδύλη. Ήταν 5,5 χρόνων. Έχει όμορφο κρανίο και η ανάπλαση της θα δείχνει ένα όμορφο παιδικό πρόσωπο με τα χαρακτηριστικά ενός μικρού παιδιού. Απομένει το «χτίσιμο» του προσώπου της, από τον Σουηδό συνεργάτη μου. Θα ολοκληρωθείόταν εξασφαλιστούν οι οικονομικοί πόροι» προσθέτει ο κ.Παπαγρηγοράκης.

Σε εξέλιξη βρίσκεται, επίσης, και η ανακατασκευή ενός ζευγαριού, που θα αποτελέσουν την «οικογένεια» της Μύρτιδας.

Στο ερώτημα, εντέλει πόσο μοιάζουν οι αρχαίοι Έλληνες με τους νεοέλληνες, ο κ. Παπαγρηγοράκης απαντά:

«Η μελέτη μου στο Πανεπιστήμιο του Μπέργκεν Νορβηγίας, έδειξε ότι το προσωπικό κρανίο των νεοελλήνων είναι ακριβώς το ίδιο, στατιστικά, ενώ το εγκεφαλικό κρανίο έχει αλλάξει, αυτό είναι φυσιολογικό και έτσι έπρεπε να γίνει, αναπτύχθηκε προς τα πάνω και μπροστά, λόγω της εξέλιξης του ανθρώπου».

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ,ΑΠΕ-ΜΠΕ