Μαρίνα Αμπράμοβιτς: Ο πόνος είναι στο DNA μου

Η «τέχνη» να φέρνει το κοινό αντιμέτωπο με καταστάσεις που δεν του είναι οικείες είναι μια πολύ συνηθισμένη πρακτική για την Μαρίνα Αμπράμοβιτς, γνωστή για τις ασυνήθιστες και προκλητικές της παραστάσεις.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα η “performance” (όρος που προτιμά και η ίδια η Αμπράμοβιτς) της στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης στη Νέα Υόρκη (MoMA), όπου η ίδια καθόταν εντελώς ακίνητη και κοιτούσε μέσα στα μάτια όποιον επισκέπτη επέλεγε να καθίσει μπροστά της.

Η καλλιτέχνιδα αναφέρει στην Wall Street Journal ότι «μετά από αυτό το show όλοι πίστευαν ότι θα συνταξιοδοτηθώ, ότι αυτό θα είναι το τέλος της καριέρας μου». Ωστόσο, όπως δηλώνει χαρακτηριστικά, η λέξη «συνταξιοδότηση» της προκαλεί «ανατριχίλα».

Πρόσφατα, η Μαρίνα Αμπράμοβιτς εγκαινίασε την solo δουλειά της – η πρώτη στη Νέα Υόρκη μετά από αυτή στο MoMA – με τίτλο «Generator», η οποία θα φιλοξενηθεί στην Sean Kelly Gallery. Η ίδια επισημαίνει ότι αυτή η δουλειά θα περιλαμβάνει περισσότερο ρίσκο από την προηγούμενη. Ιδιαίτερα επηρεασμένη από προηγούμενες δουλειές της, οι οποίες περιλάμβαναν την φυσική επαφή και την ιδέα της «μεταφοράς ενέργειας ανάμεσα σε άγνωστους μεταξύ τους ανθρώπους», αυτή τη φορά επιθυμεί να επικεντρωθεί στο φαινόμενο της «στέρησης των αισθήσεων».

Το «σόου» «Generator», το οποίο θα λάβει χώρα έως τις 6 Δεκεμβρίου, προκαλεί τους επισκέπτες να εισέλθουν σε έναν άδειο χώρο φορώντας μάσκες που καλύπτουν τα μάτια και ακουστικά, ώστε να μην βλέπουν ή ακούν. Η εμπειρία αυτή στοχεύει στο να ενισχύσουν τις υπόλοιπες αισθήσεις τους και να τις θέσουν υπό έλεγχο, ως «αντίδοτο στους υπερβολικά γρήγορους ρυθμούς της σύγχρονης ζωής».

Η Μαρίνα Αμπράμοβιτς θα αλληλεπιδρά με τους επισκέπτες, αλλά σε μη καθορισμένο πρόγραμμα, ενώ το show αυτό στοχεύει στο να δώσει έμφαση στην έλλειψη της ανθρώπινης επαφής». «Είναι ριζοσπαστικό, μπορεί κάλλιστα να αποτύχει, αλλά η πραγματική αποτυχία θα ήταν να σταματήσω να πιστεύω στον εαυτό μου».

Λίγες εβδομάδες πριν το show επέβαλε τον εαυτό της στην ανάλογη προετοιμασία και σε επώδυνα τεστ, όπως όταν ήθελε να δοκιμάσει τα όρια της ανθρώπινης σκληρότητας με το έργο της «Ρυθμός 0». Είχε τοποθετήσει σε ένα τραπέζι 72 αντικείμενα, τα οποία οι άνθρωποι θα είχαν τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσουν πάνω της με όποιο τρόπο θέλουν. Κάποια από αυτά μπορούσαν να της προκαλέσουν ευχαρίστηση, ενώ κάποια άλλα πόνο. Επιστρέφοντας στην τρέχουσα δοκιμασία, στην πέμπτη ημέρα χωρίς στερεά τροφή, άρχισε να καταναλώνει βιταμίνες και να πίνει νωπό γάλα. «Σήμερα το πρωί άρχισα να ουρλιάζω χωρίς λόγο» αναφέρει η ίδια.

Γεννημένη στο Βελιγράδι, η ιδιότυπη καλλιτέχνης καθιστά σαφές ότι «από μικρή ένιωθα πιο ανθεκτική στον πόνο και στο φόβο από ότι οι άλλοι. Μάλλον είναι το DNA μου. Όλη η παιδική μου ηλικία περιστρεφόταν γύρω από την πεποίθηση ότι πρέπει να θυσιαστείς για τον σκοπό».

Τι είναι όμως αυτό που την κάνει να ωθεί τα πράγματα στα άκρα; «Έτσι γεννήθηκα» δηλώνει αφοπλιστικά. «Ξέρεις πότε γνωρίζεις μέσα σου ότι είσαι καλλιτέχνης; Όταν για σένα είναι ανάγκη, είναι η αναπνοή σου», αλλά αυτό δεν σε κάνει σπουδαίο καλλιτέχνη, σε κάνει απλά καλλιτέχνη».Η ειδοποιός διαφορά του σπουδαίου καλλιτέχνη είναι ότι «απαιτείται η απόλυτη θυσία των πάντων και η μοναξιά» εξηγεί η Αμπράμοβιτς. Χωρισμένη χωρίς παιδιά, η καλλιτέχνης περνά τον περισσότερο χρόνο της ταξιδεύοντας, ενώ χωρίζει τους ανθρώπους σε δυο κατηγορίες, στους «αληθινούς» και σε «αυτούς που ακολουθούν». «Εμένα με ενδιαφέρουν οι αληθινοί» τονίζει.

Η performer ελπίζει η δουλειά της να έχει αντίκτυπο πέρα από τον κόσμο της τέχνης και επισημαίνει ότι βρίσκεται στην λίστα των Times, στους 100 ανθρώπους με την περισσότερη επιρροή. «Οι καλλιτέχνες έρχονται και φεύγουν, αλλά η δική μου δουλειά επηρεάζει και ανθρώπους που είναι εντελώς έξω από τον χώρο της τέχνης και τότε είναι που η τέχνη μετατρέπεται σε ζωή».

Με σκοπό να καθιερώσει τις μεθόδους της και να αφήσει την δική της κληρονομιά, η Μαρίνα Αμπράμοβιτς βρίσκεται στη διαδικασία συγκέντρωσης 12 εκατ. δολαρίων για να ιδρύσει στη Νέα Υόρκη το «Marina Abramovic Institute». Έχει ήδη μαζέψει ένα ποσό από δωρεές, συμπεριλαμβανομένων και των αγκαλιών που μοίραζε σε ανθρώπους έναντι ενός δολαρίου. Το Ινστιτούτο θα μεσολαβήσει έτσι ώστε «οι (δικές μου) καλές ιδέες να διατηρηθούν στο χρόνο».

Σε τρία χρόνια η performer θα γίνει 70 ετών. Τα 60^ά της γενέθλια τα γιόρτασε με πάρτι στο Μουσείο Guggenheim της Νέας Υόρκης ενώ στα 70ά της «σκέφτομαι κάτι τρελό, μάλλον θα κάνω pole dancing».

Επιμέλεια: Μαρία Πετροπούλου​

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ