Πέθανε σε ηλικία 107 ετών ο Εμμανουήλ Κριαράς

Από ανακοπή καρδιάς, σε ηλικία 107 ετών πέθανε στο σπίτι του στη Θεσσαλονίκη αργά το βράδυ της Παρασκευής ο φιλόσοφος Εμμανουήλ Κριαράς.

Η κηδεία του θα γίνει στην γενέτειρά του, τα Χανιά της Κρήτης. Η νεκρώσιμη ακολουθία θα ψαλεί στις 12 το μεσημέρι της Τρίτης (η σορός θα βρίσκεται εκεί από τις 11 πμ), από τον Ιερό Ναό της Του Θεού Σοφίας, στη Θεσσαλονίκη. Σύμφωνα με επιθυμία που είχε εκφράσει ο ίδιος, η σορός του θα μεταφερθεί και θα ενταφιαστεί την Τετάρτη στο Κοιμητήριο Ακρωτηρίου Χανίων.

Ο Εμμανουήλ Κριαράς γεννήθηκε στις 28 Νοεμβρίου του 1906 στον Πειραιά από οικογένεια κρητικής καταγωγής, ενώ τα πρώτα παιδικά του χρόνια έζησε στη Μήλο.

Το 1914 με την οικογένειά του εγκαταστάθηκε στα Χανιά της Κρήτης, όπου και τελείωσε τις γυμνασιακές του σπουδές. Το 1924 ξεκίνησε τις σπουδές του στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, από την οποία αποφοίτησε το 1929. Από το 1930 έως το 1950 εργάστηκε στο Μεσαιωνικό Αρχείο της Ακαδημίας Αθηνών, αρχικά ως συνεργάτης και από το 1939 ως διευθυντής.

Παράλληλα με την εργασία του στο Μεσαιωνικό Αρχείο συνέχισε τις σπουδές του και το 1930 μετέβη στο Μόναχο με υποτροφία της Ακαδημίας Αθηνών για να ενημερωθεί σε θεωρητικά και τεχνικά ζητήματα της λεξικογραφίας στο περιβάλλον του Thesaurus Linguae Latinae.

Το 1938-1939 και το 1945-1948, ως διδάκτορας πλέον, φεύγει για μετεκπαίδευση στο Παρίσι, την πρώτη φορά στη βυζαντινολογία και τη δεύτερη στη συγκριτική γραμματολογία. Πήρε το διδακτορικό του δίπλωμα το 1938 από το Πανεπιστήμιο Αθηνών, με τη διατριβή Μελετήματα περί τας πηγάς του Ερωτοκρίτου.

Το 1948 ήταν υποψήφιος για την έδρα της νέας ελληνικής φιλολογίας στην Φιλοσοφική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, την οποία όμως κατέλαβε ο Λίνος Πολίτης. Δύο χρόνια αργότερα, εκλέχτηκε στην θέση του τακτικού καθηγητή της μεσαιωνικής ελληνικής φιλολογίας στο ίδιο Πανεπιστήμιο.

Στην Θεσσαλονίκη δίδαξε κυρίως μεσαιωνική φιλολογία, εκτάκτως μεσαιωνική ελληνική ιστορία, νεοελληνική φιλολογία, αλλά και γενική και συγκριτική γραμματολογία, αφού χάρη στις δικές του ενέργειες ιδρύθηκε (το 1965) η πρώτη -και για πολλά χρόνια μοναδική στην Ελλάδα- έκτακτη αυτοτελής έδρα της Γενικής και Συγκριτικής Γραμματολογίας.

Το διδακτικό έργο του Εμμανουήλ Κριαρά διακόπηκε βίαια τον Ιανουάριο του 1968, όταν η Χούντα των Συνταγματαρχών αποφάσισε να τον απολύσει για τα δημοκρατικά του φρονήματα. Η απόλυσή του από το Πανεπιστήμιο τον έστρεψε με μεγαλύτερη αποφασιστικότητα στη σύνταξη του «Λεξικού της μεσαιωνικής ελληνικής δημώδους γραμματείας (1100-1669)».

Η σύζυγός του, καθηγήτρια της ψυχοτεχνικής στη Βιομηχανική Σχολή της Θεσσαλονίκης (σημερινό Πανεπιστήμιο Μακεδονίας), Αικατερίνη Στριφτού-Κριαρά, με την οποία είχε παντρευτεί το 1936, απεβίωσε την 1η Μαΐου του 2000.

Δηλώσεις πολιτειακής και πολιτική ηγεσίας

«Αν τα όρια της γλώσσας είναι πράγματι τα όρια του κόσμου, ο Εμμανουήλ Κριαράς μας έμαθε πώς να τα αναγνωρίσουμε και πώς να τα εκτείνουμε. Ένας υπέροχος δάσκαλος και διανοητής που μας αφήνει το ανεκτίμητο Λεξικό του μαζί με μαθήματα σκέψης και ζωής. Το βάθος του στοχασμού του δεν τον απομάκρυνε αλλά τον έφερνε ακόμα πιο κοντά στους πολλούς, στους οποίους προσέφερε τη σοφία του με τρυφερότητα και απλότητα» δήλωσε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κάρολος Παπούλιας, επισημαίνοντας: «Αξίζει να ανατρέξουμε ξανά στο λόγο του, προφορικό και γραπτό, για να βρούμε λέξεις και ιδέες με διαχρονική δύναμη».

Θερμά συλλυπητήρια για την απώλεια του καθηγητή Εμμανουήλ Κριαρά εκφράζει με δήλωσή του ο πρωθυπουργός. Ο Αντ. Σαμαράς χαρακτηρίζει τον εκλιπόντα ως εμβληματική προσωπικότητα του επιστημονικού και δημόσιου βίου της χώρας, με μεγάλη προσφορά στην πνευματική ζωή της Ελλάδας.

«Καθηγητής της Φιλοσοφίας, ο Εμμανουήλ Κριαράς σφράγισε με την παρουσία και τη δράση του δύο αιώνες πνευματικών και πολιτικών αγώνων, διδάσκοντας ήθος και σεβασμό στις πανανθρώπινες αξίες.

» Παρά το προχωρημένο της ηλικίας του, διατήρησε μέχρι τέλος τη διαύγεια και την ικανότητά του να ξεχωρίζει το Καλό από το Κακό, προσφέροντας γνώσεις, εμπειρία και ψύχραιμο λόγο μέχρι την τελευταία ημέρα μιας ζωής της οποίας τη μεγάλη διάρκεια αξιοποίησε υπέρ της πατρίδας του» επισημαίνει ο πρωθυπουργός.

«Αποχαιρετούμε με βαθύ σεβασμό τον Εμμανουήλ Κριαρά, που έφυγε πλήρης ημερών όντας πάντα ενεργός πολίτης, προοδευτικός διανοούμενος, αυθεντικός δάσκαλος και ακαταπόνητος ερευνητής. Η γλώσσα, η παιδεία και η ελευθερία ήταν η πνευματική επικράτεια του Κριαρά που και μόνο το Λεξικό του φτάνει να τον καταγράψει ανεξίτηλα στην Ιστορία του Έθνους» δήλωσε ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ Ευάγγελος Βενιζέλος.

«Ας μου επιτραπεί να πω σε προσωπικό τόνο πως ήταν για μένα μοναδική εμπειρία μαθητείας η συνεργασία μας, πριν τριάντα περίπου χρόνια, στη μεταφορά του κειμένου του Κανονισμού της Βουλής των Ελλήνων στη δημοτική» ανέφερε ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ, επισημαίνοντας:

«Ο Εμμανουήλ Κριαράς είχε αποκτήσει εδώ και πολλά χρόνια εμβληματικές διαστάσεις που δεν μπόρεσαν ευτυχώς να κρύψουν την ανθρωπιά και την τρυφερότητά του που ανέβλυζαν μέσα από τη γοητευτική αφήγηση της μακράς και πολυκύμαντης ζωής του».

«Η απώλεια του Ε. Κριαρά μας γεμίζει θλίψη. Ο Εμμανουήλ Κριαράς ήταν ένας σπουδαίος επιστήμονας, ένας βαθιά προοδευτικός και ευαίσθητος άνθρωπος, του οποίου το πνευματικό έργο είναι ανεκτίμητο. Η τεράστια συμβολή του στη μελέτη της ελληνικής γλώσσας και την καθιέρωση της δημοτικής τον κατατάσσουν στους σημαντικότερους Έλληνες διανοούμενους και ερευνητές. Η αγάπη του για τη νεοελληνική γλώσσα και η αφοσίωσή του στην παιδεία και την έρευνα αποτελούν παράδειγμα για τις νέες γενιές» ανέφερε σε ανακοίνωσή του ο ΣΥΡΙΖΑ.

Με τον θάνατο του Εμμανουήλ Κριαρά, τα ελληνικά γράμματα χάνουν μια εμβληματική φυσιογνωμία, τονίζεται σε ανακοίνωση της ΔΗΜΑΡ. «Ο μεγάλος φιλόλογος και καθηγητής που έφυγε πλήρης ημερών, υπήρξε μέχρι τέλους για μας πηγή γνώσης και αστείρευτης αισιοδοξίας. Συλλυπητήρια στους οικείους του» καταλήγει η ανακοίνωση.

«Ο Εμμανουήλ Κριαράς, υπήρξε μια σπουδαία προσωπικότητα. Η μεγάλη αγάπη του για τα γράμματα, το ήθος του, η εντιμότητά του, η αξιοπρέπεια με την οποία αντιμετώπιζε και τις πιο δύσκολες στιγμές, αποτελούν μερικά μόνον από τα στοιχεία που προσδιόριζαν τον χαρακτήρα του» αναφέρει ο Γιώργος Παπανδρέου, σε δήλωσή του για τον θάνατο του Εμμανουήλ Κριαρά.

Ο πρώην πρωθυπουργός τονίζει ότι «ο Εμμανουήλ Κριαράς ήταν κάτι περισσότερο από διανοούμενος, αλλά και πάντα ενεργός και με μεγάλη αγάπη για τους νέους πανεπιστημιακός δάσκαλος», ήταν από τους λίγους εκείνους φάρους που δίδασκαν την αλήθεια και τη σημασία της για την κοινή μας ζωή» επισημαίνει.

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ,ΑΠΕ-ΜΠΕ