Τι είχε πει στο in.gr ο ντοκιμαντερίστας Μάικλ Γκλάβογκερ

Ο Μάικλ Γκλάβογκερ πέθανε την ώρα του «καθήκοντος». Βρισκόταν στην Αφρική (συγκεκριμένα στη Λιβερία) για τα γυρίσματα του νέου του ντοκιμαντέρ και πέθανε από ελονοσία σε ηλικία 54 ετών. Επρόκειτο για έναν ιδιαίτερο σκηνοθέτη που γύριζε ντοκιμαντέρ για την ανθρώπινη κατάσταση.

Το 2012 είχε βρεθεί σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη -στη δεύτερη στο πλαίσιο του 14ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ και μάς μίλησε για το ντοκιμαντέρ Το Μεγαλείο της Πόρνης (που είχε κερδίσει σημαντικά βραβεία στη Viennale το 2012), αλλά και για την εμπειρία της κινηματογράφησης.

Ακολουθεί το κείμενο της συνέντευξης:

• Η ταινία χωρίζεται σε τρία μέρη. Πώς προέκυψε αυτό το κινηματογραφικό τρίπτυχο για την πορνεία;

Σε κάθε ντοκιμαντέρ υπάρχει μια αποφασιστική στιγμή. Εγώ ξεκίνησα από το Μπαγκλαντές, όπου γνώριζα έναν φωτογράφο. Μάς έδωσαν πρόσβαση στην περιοχή που μένουν οι πόρνες, γεγονός που μας εξέπληξε γιατί συνήθως δεν το κάνουν αυτό. Σιγά-σιγά διαπίστωσα ότι ο χώρος άρχισε να αποκτά μεγάλη σημασία. Με ενδιέφερε, επίσης, να εξερευνήσω τη σχέση μεταξύ σεξουαλικότητας και θρησκείας. Σκέφτηκα, αρχικά, να κάνω μια ταινία για το Μπαγκλαντές, αλλά αυτό δεν θα συνέχιζε την παράδοση των προηγούμενων ταινιών μου. Οπότε σκέφτηκα να κάνω την ταινία ως τρίπτυχο, με ένα μεγάλο τμήμα στη μέση. Αναζητούσα να βάλω από τη μία πλευρά του τρίπτυχου ένα πιο ανάλαφρο, βουδιστικό κομμάτι –γιατί στα τρίπτυχα υπάρχει πάντα στην αρχή ένα πιο “φωτεινό” τμήμα- και από την άλλη ένα μεθυστικό, σκοτεινό και γεμάτο τύψεις καθολικό κομμάτι. Έτσι προέκυψε η ταινία.

• Οι γυναίκες της ταινίας μοιάζουν να αντιμετωπίζουν την πορνεία με διαφορετικό τρόπο, ανάλογα με τον τόπο όπου ζουν. Επίσης, παρατήρησα ότι κάποιες γίνονται περισσότερο περιγραφικές από άλλες.

Αυτό έχει σχέση με τη θρησκεία τους, με το πόσο μορφωμένες είναι, με το πόσο ισχυρές είναι σαν προσωπικότητες. Πιστεύω ότι στο Μεξικό οι γυναίκες σκέφτονται περισσότερο το τι κάνουν, τη σχέση τους με τον εαυτό τους, με τους άνδρες και με τη σεξουαλικότητά τους. Τα πράγματα είναι πιο άγρια εκεί, αλλά με εξέπληξε το σχεδόν φιλοσοφικό επίπεδο σκέψης τους. Έχει, βέβαια, σχέση και με τον τόπο καταγωγής. Η Ομπάνα, η γυναίκα που βγάζει το στήθος της και μιλά στην κάμερα με το στήθος έξω, είναι στην πραγματικότητα από την Κούβα, οπότε έχει και αυτή διαφορετικό τρόπο σκέψης. Και στο Μπαγκλαντές κάποιες από τις γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας είναι αρκετά αποκαλυπτικές. Είναι μετά τα 40 τους, δεν έχουν πια ιδιαίτερη πέραση, πρέπει να πληρώνουν για να έχουν έναν σύντροφο, οπότε αλλάζει και ο τρόπος σκέψης τους.

• Επομένως, παίζει ρόλο και η ηλικία…

Ναι, βέβαια και αυτό. Οι πιο νέες που δουλεύουν είναι στο Μπαγκλαντές, όπου κάποιες εργάζονται από μικρά κορίτσια. Στην Ταϊλάνδη φαίνονται νέες, αλλά είναι λίγο μεγαλύτερης ηλικίας, μεγαλύτερες από 20. Πολλές πόρνες, πάντως, εργάζονται μέχρι μεγάλη ηλικία.

• Ποια ήταν η αντίδραση των προαγωγών για την κινηματογράφηση;

Δεν αντιμετώπισα προβλήματα. Βλέπετε, πριν ξεκινήσω τα γυρίσματα πήρα την άδειά τους.

• Οι πελάτες δεν είχαν πρόβλημα; Πολλοί από αυτούς είναι παντρεμένοι…

Όσοι είχαν αντίρρηση, δεν μίλησαν στην κάμερα. Αρκετοί, πάντως, το έκαναν. Ένας άνδρας που πηγαίνει σε πορνείο μπορεί και να στιγματιστεί γι’ αυτό. Πολλοί που είναι μόνιμοι θαμώνες με έβλεπαν εκεί με την κάμερα και έρχονταν να με ρωτήσουν τι κάνω εκεί. Όταν τους έλεγα ότι επιχειρώ μια ειλικρινή καταγραφή για την πορνεία, ερχόντουσαν οι ίδιοι και με ρωτούσαν αν μπορούν να συμμετάσχουν στο ντοκιμαντέρ.

• Είναι αλήθεια ότι δώσατε χρήματα στις γυναίκες για να σας μιλήσουν;

Ναι, είναι αλήθεια. Δεν παίρνεις τίποτα από αυτές, εάν δεν δώσεις χρήματα. Επιπλέον, θεωρώ ηθικό το να κάνω κάτι τέτοιο. Μου δίνουν τη ζωή τους, τις ιστορίες τους, το παρελθόν τους, τον χρόνο τους. Δεν γίνεται πιο αληθινό εάν συμπεριφερθείς άσχημα, εάν δεν δώσεις κάτι ως αντάλλαγμα. Δεν πρόκειται, δηλαδή, να αλλάξει κανείς την ιστορία του, απλά και μόνο επειδή του έδωσες κάποιου είδους δώρο ή χρήματα. Δεν αλλάζει κάτι. Το βρίσκω απλά καλύτερη συμπεριφορά. Επίσης, αντιμετωπίζω το θέμα με σεβασμό. Φροντίζω να μάθω πολλά για αυτές πριν αρχίσω να κινηματογραφώ.

• Δεν επιλέγετε, πάντως, μια ηθικολογική προσέγγιση…

Όλες μου οι ταινίες έχουν σχέση με «την κατάσταση του ανθρώπου», με τη συμπεριφορά του. Το να πω εγώ «η πορνεία είναι κακή» σε τι θα βοηθούσε; Τις περισσότερες ταινίες που ακολουθούν μια ηθικολογική προσέγγιση δεν αξίζει να τις δει κανείς. Γιατί δεν εμβαθύνουν στο θέμα, απλά χρησιμοποιούν την πορνεία ως «πεδίο μάχης» ιδεολογιών. Εμένα δεν με ενδιαφέρει κάτι τέτοιο. Αυτό θολώνει την κρίση σου και δεν μοιάζεις αληθινός. Εγώ προσφέρω τη δυνατότητα να δει κανείς τον κόσμο όπως τον βλέπω κι εγώ και επίσης να δει πράγματα που δεν βλέπει συνήθως, να σκεφτεί για την ανθρώπινη ύπαρξη, πώς συμπεριφερόμαστε σε συγκεκριμένες καταστάσεις, πώς παρακινούμαστε από την σεξουαλικότητά μας.

• Θέλατε να πείτε κάτι και για τις συνθήκες εργασίας σε αυτές τις χώρες; Άλλες ταινίες σας ασχολούνται με αυτό.

Δεν ήθελα να δείξω την πορνεία ως κοινωνικό φαινόμενο, αλλά ως ανθρώπινο φαινόμενο. Δεν θα φύγει η πορνεία επειδή κάποιοι θεωρούν ότι είναι κακή. Πάντα έτσι ήταν. Υπήρχαν πουριτανοί που ήθελαν να την απομακρύνουν από την κοινωνία. Αλλά δεν θα καταπιεστεί ποτέ. Εγώ ήθελα να το δείξω από την πλευρά των γυναικών αυτών. Το πώς είναι να κάνεις κάθε μέρα αυτή τη δουλειά, τι νιώθεις κάνοντάς την. Ήθελα να δείξω και την πλευρά των πελατών, τι τους οδηγεί να πηγαίνουν σε αυτά τα κορίτσια.

• Επιλέγετε να γυρίζετε ταινίες σε αναπτυσσόμενες χώρες…

Δεν γυρίζω ταινίες μόνο σε αναπτυσσόμενες χώρες. Στο Megacities έχουμε τη Νέα Υόρκη και τη Μόσχα, στο Μεγαλείο της Πόρνης έχουμε την Ταϊλάνδη που είναι ιδιαίτερα ανεπτυγμένη. Εάν, πάντως, το κάνω είναι γιατί αυτό αποτελεί τμήμα του πώς λειτουργεί ο κόσμος. Η αλήθεια είναι ότι έχουμε περισσότερες αναπτυσσόμενες χώρες και περισσότερους φτωχούς από ότι ανεπτυγμένες χώρες και πλούσιους.

• Βάζετε όρια στον εαυτό σας όταν κάνετε ένα ντοκιμαντέρ;

Το μόνο όριο που έχω είναι να μη χρησιμοποιώ κρυφές κάμερες. Το θεωρώ πολύ ανήθικο. Κάθε άνθρωπος έχει δικαίωμα στη δική του εικόνα.

Αγγελική Στελλάκη

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ