Πικρό sms από την Πόλη και την κατάσταση της μειονότητας

του Αγγελου Μ. Συρίγου*

Η είδηση της επισκέψεως Ερντογάν στην Ελλάδα συνέπεσε με ένα ηλεκτρονικό μήνυμα από την Πόλη. Αναφερόταν στους αριθμούς των μαθητών στα τρία ελληνικά γυμνάσια-λύκεια της Κωνσταντινουπόλεως.

-Ζάππειο: 42 μαθητές
-Ζωγράφειο: 49 μαθητές,
-Μεγάλη του Γένους Σχολή: 43 μαθητές

Η πραγματικότητα των αριθμών για την ελληνική μειονότητα είναι ανελέητη: Αποδεκατισμένη; Απισχνασμένη; Στην πραγματικότητα πρόκειται για ένα κέλυφος μειονότητας.

-Δεν μας μισούν πια, μου έλεγε μία φίλη Κωνσταντινουπολίτισσα. Μας βλέπουν σαν κάτι αξιοπερίεργο. Σαν τη χελώνα καρέτα-καρέτα ή πιο σωστά τη φώκια μονάχους-μονάχους. Το δεύτερο μας ταιριάζει πιο πολύ.

Σωστά αυτά αλλά και χιλιοειπωμένα. Η πραγματικότητα των αριθμών δεν θα αλλάξει όσο και εάν τους επαναλαμβάνουμε.

Εν τω μεταξύ ο Ερντογάν θα έλθει στην Αθήνα. Πιθανόν να συναντηθεί και με τους εκπροσώπους των κωνσταντινουπολίτικων σωματείων που θα του θέσουν για πολλοστή φορά τα αιτήματά τους. Θα τα ακούσει με την επιείκεια και τη μεγαλοφροσύνη που χαρακτήριζε τους Οθωμανούς αξιωματούχους όταν
συνομιλούσαν με Χριστιανούς. Πιθανότατα στο τέλος θα δώσει σχετική εντολή σε αξιωματούχους της τουρκικής κυβερνήσεως να συνεχίσουν εκείνοι τη συζήτηση στο μέλλον. Την επόμενη φορά μπορεί πάλι να τα ξανασυζητήσει.

Στη συνέχεια θα ανέβει στη Θράκη. Την επίσκεψή του εκεί έχει ναρκοθετήσει ο αλυτρωτικών καταβολών αντιπρόεδρος της τουρκικής κυβερνήσεως Χακάν Τσαβούσογλου που βρέθηκε στην περιοχή πριν λίγες ημέρες. Ο Τσαβούσογλου παραβίασε κατάφωρα το διεθνές δίκαιο που ορίζει τον τρόπο συμπεριφοράς ξένων αντιπροσωπείων κατά τη διάρκεια επισκέψεων. Σύμφωνα με αυτό, δεν πρέπει οι
αντιπροσωπείες να παρεμβαίνουν με δηλώσεις τους και να αμφισβητούν την εσωτερική έννομη τάξη του φιλοξενούντος κράτους. Δεν επιτρέπεται να επικρίνουν δημοσίως την πολιτική του κράτους ενώπιον των πολιτών του. Κυρίως δεν μπορούν να καλλιεργούν και να ενθαρρύνουν τον αλυτρωτισμό μειονοτήτων.

Όλα αυτά παραβιάσθηκαν κατά την επίσκεψη Τσαβούσογλου. Εντελώς ενδεικτικά επέκρινε σε ανοιχτές δημόσιες συναθροίσεις την ελληνική πολιτική ενώπιον ελλήνων πολιτών. Πιο συγκεκριμένα ανέφερε ότι “ἡ Ἑλλάδα γιά νά λέγεται εὐρωπαϊκή χώρα πρέπει νά σέβεται τή δημοκρατία” και να αντιμετωπίζει τους
μειονοτικούς “ὡς πρώτης κατηγορίας πολίτες κι ὄχι ὅπως γίνεται μέχρι τώρα”. Διαβεβαίωσε ότι «εμείς, ως μητέρα πατρίδα, ως Τουρκία, δεν θα σας αφήσουμε μόνους σας και δεν σας αφήσαμε». Επεσήμανε μάλιστα ότι «ο πρόεδρος και ο πρωθυπουργός μου δεν εμπιστεύτηκαν αυτό το καθήκον [του αντιπροέδρου] σε μένα επειδή είμαι εγώ, αλλά επειδή είμαι ένας βουλευτής της Προύσας, που κατάγεται από τη Δυτική Θράκη».

Το χειρότερο ήταν ότι ο βίος και η πολιτεία Τσαβούσογλου καθιστούσαν βέβαιες αυτές τις εξελίξεις. Ο Τσαβούσογλου κατέστη γνωστός μέσα από τηn ενασχόληση του με ακραίους παντουρκικούς κύκλους. Ως καταγόμενος από το χωριό Δειλινά, έξω από την Κομοτηνή, αναδείχθηκε πρόεδρος του συλλόγου Αλληλεγγύης Τούρκων Δυτικής Θράκης. Η ρητορική του Συλλόγου είναι αλυτρωτική. Στις εκδηλώσεις του δεσπόζει πάντα η σημαία της υποτιθέμενης αυτόνομης δημοκρατίας της Θράκης που ιδρύθηκε το 1912.

Η έκπληξη δεν ήταν όσα είπε κι έκανε ο Τσαβούσογλου στη Θράκη. Η«έκπληξη» ήταν ότι επέλεξε η τουρκική κυβέρνηση να τον στείλει στη Θράκη ενώ σχεδιαζόταν η επίσκεψη Ερντογάν. Προφανώς, όμως, αποτελούσε συνειδητή επιλογή. Άλλωστε κάτι αντίστοιχο συνέβη λίγους μήνες πριν, κατά την περίοδο του δημοψηφίσματος στην Τουρκία. Τούρκοι υπουργοί προσπαθούσαν μετ’ επιτάσεως να παραβίασουν τις σχετικές απαγορεύσεις διαφόρων χωρών της ΕΕ (Γερμανία, Αυστρία, Ολλανδία), επιμένοντας να πραγματοποιήσουν δημόσιες συναθροίσεις σε τουρκικής καταγωγής κατοίκους χωρών αυτών. Επρόκειτο για πασιφανείς παραβιάσεις του εσωτερικού δικαίου και της κυριαρχίας των χωρών αυτών.

Ο Ερντογάν επέμενε στην ορθότητα της στάσεως των υπουργών του, όπως και τώρα επιμένει να επισκεφθεί τη Θράκη. Πιθανότατα κατά την παραμονή του εκεί, θα τηρήσει μία εξαιρετικά προσεκτικά στάση. Σύμφωνα με το μέχρι σήμερα γνωστό πρόγραμμα θα επισκεφθεί μόνον ένα τέμενος στην Κομοτηνή, θα προσευχηθεί και θα φύγει. Δεν πρόκειται να απευθύνει δημόσιους λόγους. Δεν χρειάζεται. Με τους όρους ισχύος που κινείται ο Ερντογάν, το μήνυμα προς τη μειονότητα θα έχει
περάσει. Το ξεκίνησε ο Τσαβούσογλου με τις ακρότητές του και θα το συνεχίσει ο Ερντογάν με την παρουσία του: Η Τουρκία ως μητέρα-πατρίδα είναι εδώ δίπλα σας και δεν μπορεί να την σταματήσει καμία ελληνική κυβέρνηση.

Το θέμα είναι πως εισπράτεται αυτό από τους κατοίκους της Θράκης. Η πλειονότητα, οι Χριστιανοί, είναι βαθιά ενοχλημένοι από τις εξελίξεις. Βλέπουν να παίζονται παιχνίδια εξωτερικής πολιτικής και επιδείξεως τουρκικής ισχύος μέσα στο σπίτι τους. Σημαντικό τμήμα της μειονότητας βλέπει επίσης με άρνηση τον Ερντογάν. Οι διώξεις στο εσωτερικό της Τουρκίας έχουν τρομάξει πολλούς. «Καλά είμαστε εδώ», σου λένε. «Έχουμε την ησυχία μας και δεν μας κυνηγά κανένας». Είναι άλλωστε ενδεικτικό ότι τα δίκτυα του τουρκικού προξενείου μέσα στη μειονότητα υπολειτουργούν μετά το πραξικόπημα, εάν δεν είναι εντελώς διαλυμένα.

Πίσω στην Πόλη οι διευθυντές των ελληνικών σχολείων υπολογίζουν πόσους λιγότερους μαθητές θα έχουν την επόμενη χρονιά.

*Ο Αγγελος Μ. Συρίγος είναι αναπλ. καθηγητής Διεθνούς Δικαίου και Εξωτερικής Πολιτικής στο Πάντειο
Πανεπιστήμιο

in.gr