Πριν και μετά

Όταν θέλουμε να δηλώσουμε ότι κάτι προηγείται ή έπεται χρονικά ή τοπικά σε σχέση με κάτι άλλο, χρησιμοποιούμε, ως γνωστόν, το πριν και το μετά. Αυτό είναι κάτι στο οποίο οι πάντες συμφωνούν. Οι διαφορές σε ό,τι αφορά το πριν και το μετά εντοπίζονται στον τρόπο με τον οποίον κάνουμε χρήση των λέξεων αυτών, τόσο στο γραπτό όσο και στον προφορικό λόγο.

Ας ξεκινήσουμε με το πριν, χρονικό και δευτερευόντως τοπικό επίρρημα, που χρησιμοποιείται και ως πρόθεση. Καθημερινά ακούμε και διαβάζουμε τόσο το απλό πριν όσο και το πριν από, όταν δηλώνεται το προτερόχρονο: «Έγινε συζήτηση πριν την ξενάγηση στο μουσείο», «Έφυγε από το σπίτι μου πριν το τέλος της ταινίας», «Ήταν τελείως διαφορετική η εικόνα της Ελλάδας πριν από τον πόλεμο», «Γύρισα στη δουλειά μου πριν από μία εβδομάδα».

Ποια είναι άραγε η ενδεδειγμένη χρήση τού πριν; Η απάντησή μας στο ερώτημα αυτό είναι σαφής: πριν από και όχι πριν, όταν εννοούμε νωρίτερα, πρωτύτερα, προηγουμένως, παλαιότερα, σε προηγούμενο χρόνο, κατά το παρελθόν.

Ως εκ τούτου: πριν από το βράδυ και όχι πριν το βράδυ, πριν από τα Χριστούγεννα και όχι πριν τα Χριστούγεννα, πριν από δύο αιώνες και όχι πριν δύο αιώνες, πριν από την οριστική απόφαση και όχι πριν την οριστική απόφαση.

Φυσικά, όταν θέλουμε να δηλώσουμε κάτι που συνέβη νωρίτερα από το κανονικό ή από τον αναμενόμενο χρόνο, μπορούμε να κάνουμε χρήση της καθιερωμένης περίφρασης πριν της ώρας του ή πριν την ώρα του («Μεγάλωσε πριν της ώρας του», «Πέθανε πριν την ώρα του»).

Σε ό,τι αφορά την τοπική σημασία τού πριν, και εδώ επιβάλλεται η χρήση τού πριν από: πριν από τη διασταύρωση και όχι πριν τη διασταύρωση, πριν από το σπίτι μας και όχι πριν το σπίτι μας, πριν από τη στάση του λεωφορείου και όχι πριν τη στάση του λεωφορείου.

Στον αντίποδα τού πριν βρίσκεται το μετά, δεδομένου ότι η κύρια και αρχική λειτουργία του ήταν αυτή της πρόθεσης. Εδώ, η συνοδεία τού από, για να δηλωθεί το υστερόχρονο ή η τοπική ακολουθία, είναι περιττή και ανεπιθύμητη: μετά το Πάσχα και όχι μετά από το Πάσχα, μετά το μνημόνιο και όχι μετά από το μνημόνιο, μετά δύο χιλιετίες και όχι μετά από δύο χιλιετίες, μετά ένα μήνα και όχι μετά από ένα μήνα, μετά την πλατεία του χωριού και όχι μετά από την πλατεία του χωριού, μετά το σιδηροδρομικό σταθμό και όχι μετά από το σιδηροδρομικό σταθμό.

Εύλογα, όμως, θα αναρωτηθεί κανείς πώς θα χρησιμοποιήσουμε στο λόγο μας την πρόθεση μετά, όταν αυτή δεν ακολουθείται από έναρθρο όνομα ή απόλυτο αριθμητικό. Φυσικά, δεν είναι δυνατόν να πούμε ή να γράψουμε τα εξής: «Μετά συστηματικές και οργανωμένες προσπάθειες…», «Μετά προσεκτική μελέτη και αξιολόγηση…», «Μετά πολύχρονες διαπραγματεύσεις…» κ.ο.κ.

Στις περιπτώσεις αυτές θα προσφύγουμε στη χρήση των χρονικών επιρρημάτων ύστερα ή έπειτα συνοδεία της πρόθεσης από: «Ύστερα από συστηματικές και οργανωμένες προσπάθειες πολλών μηνών ο στόχος μας επιτεύχθηκε», «Ύστερα από προσεκτική μελέτη και αξιολόγηση των υπέρ και των κατά της πρότασης αποφάσισε να δεχθεί», «Έπειτα από πολύχρονες διαπραγματεύσεις οι δύο πλευρές κατέληξαν σε συμφωνία».

Κατ’ εξαίρεση, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε το μετά από, όταν αυτό ακολουθείται από προσωπική αντωνυμία: «Θα πάρω το λόγο μετά από σένα», «Μετά από μας θα συναντήσουν και άλλους».