Ο Βαγγέλης Μουρίκης μιλά στο in.gr για το «Chevalier»

Αξίζει να σημειωθεί ότι η ταινία έχει σημειώσει μεγάλη επιτυχία και στο εξωτερικό και, μάλιστα, κέρδισε βραβείο καλύτερης ταινίας στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Λονδίνου από την κριτική επιτροπή με πρόεδρο τον σκηνοθέτη Πάβελ Παβλικόφσκι (Ida).

• Με την Αθηνά Τσαγγάρη έχετε ξανασυνεργαστεί στο «Attenberg». Όταν σας παίρνει τηλέφωνο για ένα νέο σενάριο, το διαβάζετε ή λέτε αμέσως ναι;

• Και όταν πήρατε το σενάριο στα χέρια σας και το διαβάσατε τι ήταν αυτό που σας τράβηξε πιο πολύ;

• Το «Chevalier» μιλά για ένα ανταγωνιστικό παιχνίδι μεταξύ ανδρών. Εσείς πως έχετε βιώσει ή παρατηρήσει τον αντρικό ανταγωνισμό στη ζωή σας;

• Οι έξι άντρες της ταινίας θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι προνομιούχοι. Πολλοί έχουν «δει» στην ταινία ένα σχόλιο για την κατάσταση στην Ελλάδα. Νομίζετε ότι ο ανταγωνισμός αυξάνεται λόγω της κρίσης;

• Για εσάς ποιος είναι ο «καλύτερος γενικότερα»; Τι κάνει έναν άνθρωπο επιτυχημένο και τελικά τι θεωρείτε ότι είναι επιτυχία;

Επιτυχία είναι να κάνεις πράγματα που πραγματικά θέλεις να κάνεις, να είσαι αρκετά τυχερός να μπορέσεις να τα κάνεις και να τα κάνεις κάτω από ανθρώπινες συνθήκες. Το κίνητρο σου σε σχέση με το στόχο σου να προκαλούν μία δράση, η οποία να περιλαμβάνει και την οργάνωση της μέσα και τον αντίπαλο -δηλαδή όντως να είσαι σε έναν δημιουργικό ανταγωνισμό – αλλά να είσαι πάντα σε ένα πλαίσιο πραγμάτων που θα ήθελες να κάνεις, να γουστάρεις να τα κάνεις και να ευχαριστιέσαι που τα κάνεις. Κι ας εμπεριέχουν την διεκδίκηση μέσα, η διεκδίκηση δεν είναι κάτι κακό, ακόμα κι αν στη συνέχεια της μετατρέπεται σε ανταγωνισμό. Θα μπορούσε να είναι άκρως δημιουργική. Το να είναι ο καθένας εκεί που θα ήθελε και να κάνει αυτό που θα ήθελε να κάνει καλύτερα. Αυτό είναι μια προσωπική επιτυχία, που την ψάχνει πολύς κόσμος. Βέβαια, η επιτυχία είναι πάντα κάτι πολύ προσωπικό, τα κίνητρα είναι επίσης προσωπικά.

• Είπατε πριν για τις πρόβες και τους αυτοσχεδιασμούς μέσα σε περιορισμένο πλαίσιο, γυρισμένο πάνω σε ένα γιότ. Πώς ήταν η συνεργασία με τους άλλους πέντε πρωταγωνιστές;
  

H Αθηνά δουλεύει και με αυτό τον τρόπο έχοντας και το βασικό της σενάριο φυσικά. Εξάλλου αυτοσχεδιασμός τι σημαίνει; Δίνω ελευθερία στους συνεργάτες μου, στην περίπτωση μας στους ηθοποιούς -αλλά θα μπορούσε να είναι και στον φωτογράφο της, θα μπορούσε να είναι και στον σκηνογράφο της-, να ερμηνεύσουν όλα αυτά που είναι στο χαρτί με έναν άλλο τρόπο, εξίσου καλό και που εξυπηρετεί τον στόχο της ταινίας. Φυσικά, τα όρια μπαίνουν έτσι κι αλλιώς από την ίδια τη θεματολογία της ταινίας, καθώς επίσης και το μέχρι που μπορεί ο καθένας να φτάσει και με ποιο τρόπο. Όλο αυτό, από μόνο του είναι αρκετά ενδιαφέρον σε μια ταινία.

• Μιας που αναφερθήκατε στα όρια, μετά την προβολή της ταινίας στο Λονδίνο, ένας θεατής σήκωσε το χέρι του και είπε στην Αθηνά Τσαγγάρη: «Σας ευχαριστώ που δείξατε μια σκηνή στύσης μέσα σε μια ταινία και το κάνατε με τον πιο απλό και τον πιο φυσιολογικό τρόπο». Τη φοβηθήκατε αυτή τη σκηνή;
  

Ο κινηματογραφικός κόσμος είναι ένας κόσμος ασφάλειας. Εμένα δεν μου δημιουργεί μια ανασφάλεια, με την έννοια ότι αυτά που κάνεις, τα κάνεις στα πλαίσια ενός ήρωα, τον οποίο δεν τον κρίνεις με τα μέτρα με τα οποία κρίνουμε κάποιον στον δρόμο. Είναι μέσα σε ένα πλαίσιο τέχνης αν ο σκηνοθέτης δεν το ευτελίζει, δεν το πετάει στα μούτρα του θεατή με περίεργο τρόπο, δεν κάνει τον έξυπνο στο θεατή και του δίνει και κάτι που κατά ένα τρόπο απελευθερώνει το θεατή από κάτι άλλο. Τότε -αφού πρώτα το συζητήσεις με το σκηνοθέτη- πας και το κάνεις. Δεν είναι σαν να σηκώνεις το όπλο και να σκοτώνεις κάποιον. Όλα αυτά βρίσκονται μέσα στον ασφαλή κινηματογραφικό κόσμο, δεν είναι πράγματα που τα κάνεις στο δρόμο, όμως μπορείς να τα κάνεις στον κινηματογράφο. Και αν το Chevalier αυτή τη στιγμή έχει την αξία που έχει -που για εμένα έχει αρκετά μεγάλη αξία- είναι διότι τολμά να ασχοληθεί με ένα θέμα που ενώ συζητιέται με πολύ σοβαρό τρόπο, κάποιος άλλος τολμά να παίξει μαζί του και να το φέρει και σε όρια, να δημιουργήσει τις συγκρούσεις που θέλει να δημιουργήσει με ωραίο τρόπο και να του βγάλει και χιούμορ. Οπότε, όταν όλα αυτά μαζί συμβαίνουν, τότε έχεις μπροστά σου ένα έργο που είναι και καλλιτεχνικό ταυτόχρονα, έτσι όπως είναι αυτό. Και κινείται έξω από το χώρο που έχουν κινηθεί οι περισσότερες ευρωπαϊκές ταινίες τελευταία.

• Υπάρχει όμως και μια τάση στο ευρωπαϊκό σινεμά να αναλύει με χιούμορ καταστάσεις…

Τώρα αρχίζουν οι καλλιτέχνες και λύνονται και νομίζω είναι επιτέλους και η στιγμή να γίνει αυτό. Ειδικά οι καλλιτέχνες στον κινηματογράφο που παρακολουθώ και βλέπω και ασχολούμαι -δεν ξέρω για τα υπόλοιπα- βγάζουν πλέον έναν διάλογο που αγγίζει και τα όρια του πολιτικού λόγου. Γίνεται πολιτικός και ταυτόχρονα γίνεται και διάλογος. Λέει: «Ωπα, εντάξει, OK, κάναμε ό,τι κάναμε, τώρα πάμε παρακάτω». Η ταινία έχει ενδιαφέρον και από αυτή την πλευρά. Σε αυτό το σημείο ίσως αγγίζει την Ελλάδα και την κρίση, χωρίς να είναι το κυρίως θέμα της.

• Πώς ήταν η χημεία με τους συμπρωταγωνιστές σας; Πως αναπτύχθηκε η σχέση σας;

Πολύ καλή, πάντοτε από τη μικρή πείρα που έχω στον κινηματογράφο -που μόνο αυτό κάνω έτσι κι αλλιώς-, ο σκηνοθέτης παίζει τον πιο σημαντικό ρόλο στη χημεία του πράγματος. Έχει δει, έχει κρίνει, έχει διαλέξει και είναι στην επίθεση αυτή τη στιγμή, με το έργο του. Διασφαλίζει τον τρόπο με τον οποίο τα πράγματα θα δουλέψουν ανάμεσα στους πρωταγωνιστές, ειδικά αν έχεις πολλούς κεντρικούς ήρωες, όπως στην προκειμένη περίπτωση. Δηλαδή έξι άτομα που είναι όλη την ώρα μαζί. Λίγο ο ένας, λίγο ο άλλος, μετά λίγο περισσότερο ο ένας ή λιγότερο, δεν έχει σημασία. Υπάρχει όμως μια φοβερή ισορροπία και φαίνεται και στην ταινία το πως η Αθηνά την έχει κρατήσει. Είναι καθαρά ζήτημα σκηνοθέτη και νομίζω η Τσαγγάρη το έχει πετύχει πολύ. Έχει έναν φοβερό τρόπο ως προς τη διαχείριση των ανθρώπων γύρω της, είναι πάρα πολύ προσεκτική και στα συναισθήματα. Όταν παρακολουθεί το συναισθήμα του κάθε (χαρακτήρα) και λάθος να κάνει, πάλι δεν θα έχει κάνει λάθος.

• Σας αρέσει να κάνετε σινεμά. Δουλεύετε με νέους δημιουργούς, αλλά και πιο καταξιωμένους όπως ο Βούλγαρης ή ο Οικονομίδης. Τι σας αρέσει στο ελληνικό σινεμά και τι σας κάνει να επιστρέφετε σε αυτό;

Τον ελληνικό κινηματογράφο τον έχω πιστέψει από τις αρχές του ’90, όταν είχα γυρίσει από το εξωτερικό. Υπάρχει μια ανησυχία πάντοτε σε αυτό το μέρος που μένουμε. Η οποία ανησυχία εκφράζεται κατά πολλούς τρόπους. Είχα θεωρήσει ότι αν αυτό το πράγμα εκφραστεί και κινηματογραφικά – που κάποια στιγμή αυτό αναγκαστικά θα γίνει γιατί έχουμε κόσμο ικανό και άξιο και καλό στο χώρο του κινηματογράφου – τότε θα έχουμε κι εμείς λόγο προς τα έξω και ο λόγος του κινηματογράφου είναι αρκετά μεγάλος λόγος, προβάλεται σε μια οθόνη τεραστίων διαστάσεων και τον ακούει πάρα πολύς κόσμος -στο εξωτερικό ειδικά, φυσικά και εντός Ελλάδας. Υπάρχει μια σύγκρουση του Έλληνα θεατή με την ελληνική ταινία, κάπου ο ένας με τον άλλο πιθανώς να μην έχουν ακριβώς βρεθεί. Θα υπάρξει (σύντομα) «συνάντηση» και σε ένα πιο εγκεφαλικό επίπεδο, χωρίς να είναι κατ’ανάγκη εγκεφαλικές οι ταινίες ή εγκεφαλική η σχέση, αλλά σε αυτό το DNA της συνεννόησης θα το έλεγα. Έχω πιστέψει πολύ σε αυτό, υπάρχουνε θέματα και υπάρχουν δημιουργοί που είναι αρκετά ικανοί, το έχουν δείξει και κατά το παρελθόν, το δείχνουν ξανά και πρόσφατα – και ο Γραμματικός και ο Οικομίδης, η Τσαγγάρη, πιο καινούργια παιδιά, όπως ο Βεσλεμές που κάναμε τη Νορβηγία μαζί-, τους βλέπεις ότι έχουν μια ανησυχία και με το καλλιτεχνικό μέρος και με το θεωρητικό του κινηματογράφου. Αφηγούνται κατά κάποιο τρόπο το δικό τους παραμύθι μέσα στα πράγματα που γίνονται γύρω-γύρω. Αν όλο αυτό εκφραστεί και με έναν παραμυθένιο τρόπο -αυτό περιμένω τώρα-, θα ήταν πολύ ευχάριστο και (θα έχει ως αποτέλεσμα να) φορτωθεί με ακόμα περισσότερο κινηματογράφο ο κινηματογράφος μας, με περισσότερο σινεμά θα έλεγα. Και θα μπορέσουμε έτσι να επικοινωνήσουμε και με τους δικούς μας ανθρώπους, οι οποίοι το έχουν ανάγκη. Αυτό θα γίνει. Και για αυτό το λόγο είμαι μέσα στο σινεμά τόσα χρόνια. Πάντως έχουν γίνει βήματα και ειδικά στο εξωτερικό, όπου πραγματικά τον ελληνικό κινηματογράφο τον έχουν πάρα πολύ ψηλά. Σε όποιο φεστιβάλ κι αν έχω πάει – είχα την τύχη να πάω σε αρκετά τελευταία – το βλέπεις αυτό καθαρά.