Ο Γιουσού Ν’ Ντουρ ανάμεσα στους νικήτες στα «Νόμπελ των τεχνών»

Δυο αφρικανοί καλλιτέχνες, ο σταρ της σενεγαλέζικης μουσικής Γιουσού Ν΄Ντουρ και ο γλύπτης El Anatsui από τη Γκάνα, περιλαμβάνονται στους βραβευθέντες του 29ου Praemium Imperiale, που θεωρείται το «Νόμπελ των τεχνών» και τιμά επίσης φέτος τον θρύλο του χορού Μιχαήλ Μπαρίσνικοφ.

Το πολύτιμο διεθνές βραβείο, του οποίου οι νικητές ανακοινώθηκαν αργά χθες στο Παρίσι, θεσπίστηκε το 1988 από την Japan Art Association. Κάθε ένας από τους πέντε νικητές θα λάβει το ποσό των 15 εκατομμυρίων γεν (περίπου 117.000 ευρώ) από τον πρίγκιπα Χιτάτσι, τον νεότερο αδελφό του αυτοκράτορα Ακιχίτο, κατά τη διάρκεια της τελετής απονομής στις 18 Οκτωβρίου στο Τόκιο.

Η υποτροφία για τους νέους καλλιτέχνες, που καθιερώθηκε το 1997, δίδεται σε ένα λιβανέζικο σχήμα, τη Θεατρική Εταιρία και Πολιτιστική Ένωση Ζουκάκ (Zoukak Theatre Company and Cultural Association).

Στιχουργός και συνθέτης, ο 57χρονος Γιουσού Ν΄Ντουρ δημιούργησε έναν μοναδικό ήχο αναμιγνύοντας τη σενεγαλέζικη παραδοσιακή μουσική mbalax με την τζαζ, τη σόουλ και τη μουσική ποπ. Συνεργασίες με τον Πίτερ Γκάμπριελ, τον Πολ Σάιμον και ένα ντουέτο με τη Νένε Τσέρι, τη σουηδέζα συνθέτη, τραγουδίστρια και ράπερ, τον ανέδειξαν σε διεθνή σταρ.

Έπειτα από μερικά χρόνια που αφιέρωσε στην πολιτική, ο Γιουσού Ν΄Ντουρ έβγαλε το τελευταίο του 34ο άλμπουμ με τίτλο «Africa Rekk». Είναι ο πρώτος σενεγαλέζος καλλιτέχνης που λαμβάνει το βραβείο αυτό.

Διάσημος για τις μεταλλικές ταπισερί του, ο El Anatsui γεννήθηκε το 1944. Είναι ένας από τους μεγαλύτερους εν ζωή αφρικανούς καλλιτέχνες και ο ακριβότερος της Μαύρης Ηπείρου. Τα έργα του που εμπνέονται από τις πολιτιστικές αφρικανικές παραδόσεις τις οποίες συνδέει με τις σύγχρονες έρευνες στην αισθητική έχουν εκτεθεί στα μεγαλύτερα μουσεία. Είναι ο πρώτος Γκανέζος που βραβεύεται από την Japan Art Association.

Στους νικητές περιλαμβάνεται ο 69χρονος Μιχαήλ Μπαρίσνικοφ, ο πρώτος μεγάλος χορευτής πέρασε κρυφά το σιδηρούν παραπέτασμα. Ρώσος στην καταγωγή και πολιτογραφημένος Αμερικανός, ο Μπαρίσνικοφ διέφυγε από τη χώρα του κατά τη διάρκεια μιας περιοδείας το 1974, πριν συμμετάσχει στις σπουδαιότερες ομάδες χορού στον Καναδά, στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη.

Στα τέλη του 2016, ο Μπαρίσνικοφ υποδύθηκε έναν άλλο θρύλο του χορού, τον Βάσλαβ Νιζίνσκι, στην παράσταση «Letter to a man» («Γράμμα σε έναν άνδρα») του Μπομπ Ουίλσον στο Παρίσι. Είναι επίσης ηθοποιός και έχει εντυπωσιάσει στο Μπρόντγουεϊ.

Η 60χρονη ιρανικής καταγωγής καλλιτέχνης Σιρίν Νεσάτ και ο 80χρονος ισπανός αρχιτέκτονας Ραφαέλ Μονέο βραβεύονται επίσης.

Η πρώτη, που μακιγιάρει χαρακτηριστικά τα μάτια της με μαύρο μολύβι kohl, ζει στη Νέα Υόρκη και παράγει εδώ και χρόνια φωτογραφικές και οπτικοακουστικές εγκαταστάσεις τόσο επίμαχες που είναι αδύνατο να τις εκθέσει στη χώρα καταγωγής της.

Ο δεύτερος μετέτρεψε τον σιδηροδρομικό σταθμό Ατότσα στη Μαδρίτη και συνέβαλε στο έργο επέκτασης του μουσείου Prado. Έλαβε το Prizker –το Νόμπελ Αρχιτεκτονικής– το 1996 για το έργο του που εντάσσει τα κτίρια στο αστικό τοπίο.

Περισσότεροι από 140 καλλιτέχνες έχουν τιμηθεί με το Praemium Imperiale, ανάμεσά τους ο σουηδός σκηνοθέτης ‘Ινγκμαρ Μπέργκμαν, ο αμερικανός συνθέτης Λέοναρντ Μπερνστάιν, ο βρετανός εικαστικός Ανίς Καπούρ.